Santa Barbara gotorlekua
Santa Barbarako gotorlekuari buruzko lehen berriak 1793ko azaroaren 20koak dira. Egun horretako Udal aktan Probintziako Foru Aldundiak Hernaniko Udalari Santa Barbara ermita ingurua gotorleku bihurtzeko egin zion eskaera azaltzen da.
Ordutik, I. Guda Karlistan (1833-1839), II. Guda Karlistan (1872-1876) eta Guda Zibilean (1936) egon da okupaturik.
Lehenengo Guda Karlista amaitu zenean, Vergarako Hitzarmenaren ondoren (1839), gotorlekua bota egin zuten.
Bigarren Guda Karlistan berriro eraiki zuten, aurrekoaren forma eta zimenduen gainean. Hala ere, hainbat aldaketa jasan zituzten: kuartelen distribuzioa, gune karratu batzuk borobil antzera eraikitzea… Gainera, garai zailak zirenez, harri-horma arina eta mortero txarrekin eraiki zuten. Guda bukatu zenean soldatu gutxi batzuk mantendu zituzten bertan, baina ezinbestekoa ez zenez eta egoera txarrean zegoenez, 1891ko abuztuaren 25eko Errege Aginduari kasu eginaz gotorlekua hutsik geratu zen berriro ere.
Oraingoan, ordea, ez zuten bota eta horri esker iritsi dira arrasto batzuk gaur eguneraino.
Ermita
Santa
Barbarako ermita gotorlekua baino zaharragoa da. 1625ean jada hari
buruzko lehen berriak azaltzen dira. Meza emateko ez ezik, herritarrei
ekaitza edo trumoia zetorrela jakinarazteko ere erabili izan zen. 1769ko
dokumentu batek dioenaren arabera, Santa Barbarako ermitako kanpai
hotsak Hernaniko parrokiko kanpaiak jotzen hasteko seinale bat ziren,
herritarrak ekaitzaren aurrean prest egon zitezela ohartarazteko.
1955ean gaur egun ezagutzen dugun ermita eraiki zen, eta Tradizioak Santa Barbarako tontorra ermitaren irudiarekin lotu du. Ordura arte, egun jatetxea dagoen lekuan kokaturik zegoen. Jatetxeko sarrerako arkua dugu garai bateko ermitatik geratzen den gauza bakarretarikoa.