Hernaniko ondarea

Hernaniko industria-ondarea
Urumea bailaran zehar

Miren Garcia Dalmau / Alfredo Moraza Barea, 2020

Hasiera Aurkibidea

8. “Papelera del Norte” paper-fabrika | 9. Schroeder burdindegia-fabrika | 10. Karabeleko errota

9
SCHROEDER
BURDINDEGIA-FABRIKA

KOKAPENA

UDALERRIA: Hernani

KOORDENATUAK (U.T.M.): x 583345, y 4791231, z 17,75

IBAIA: Latsunbe erreka

Antziola auzoan kokatuta dagoen multzoa da. Eremura iristeko, herriko erdigunetik Ergobia auzora doan tokiko errepidea hartu behar da, Floridako Poligonoa zeharkatuz.

Elementu horren kokapena oso aldatuta dago duela urte gutxi egindako urbanizazio-obren ondorioz, nahiz eta oraindik zutik mantentzen den jatorrizko eraikinaren fatxada (erabileraz kanpo): Antziola kalean zeuden instalazioak, Elkano eta Karmelo Labaka kaleekin gurutzatu baino lehentxeago (Agustindarren Plazaren eta aipatutako Elkano kalearen artean kokatutako oin berriko etxadian, gaur egungo Antziola kalea 2-4 zenbakian).

DESKRIBAPENA

KONTSERBAZIO EGOERA: Desagertuta

BABESA: Babesik gabe

Fabrika zaharreko industria-instalazioak erabat desagertuta daude gaur egun, duela bi hamarkada inguru horretan egindako urbanizazio-lanen ondorioz. Kokaleku estrategiko batean kokatuta zeuden, Hernanitik Donostiarako Aieteko errepide zaharraren trazaduraren ertzean.

Instalazioak oinplano angeluzuzen luzeko pabiloi batez osatuta zeuden, 22x99 metro ingurukoak. Solairu bakarra zuen eta kristalezko leihate handiak, sarrerako eremuan izan ezik (E), solairu goratua baitzuen. Hori guztia hormigoi armatuz eginda zegoen, estalki lauarekin.

Ur-hornidurarako, fabrikak ustiapen bat zuen Latsunbeko errekastoan, non fabrikaren jabeek presa txiki bat jarri baitzuten aldez aurreko baimenik gabe. Atsegindegi etxeko hustubidetik 5 bat metrora zegoen ur behera, Latxunbeko garbitoki zaharraren ondoan. Egoera horrek inguruko bizilagunen kexa eragin zuen (1949); izan ere, bertan zikinkeria ugari pilatzen zen eta gainezka egiteak uholdeak eragiten zituen inguruko landetan eta garbitokian bertan. Ustiapenak, dirudienez, inguru horretan lehendik zegoen bat berrerabili zuen, XIX. mendearen bigarren erdian eraikitakoa. 1869an, Jose Antonio Muruak baimena eskatu zion Udalari Latxunbeko erretena industrialki aprobetxatzeko. Horretarako, jatorrizko garbitoki publikoa eraitsi eta berri bat eraiki zuen handik gertu, estalkia eta uraskarekin ^[28]. Urte batzuk geroago, 1965ean, oraindik agerian zegoen erreka-zatia kanalizatu eta estali egin zen, aipatutako Elkano kaletik igarotzea errazteko eta infekzio-gune bihurtzea saihesteko ^[29].

Instalazioak erabat eraitsi ziren 2003. urtean, hainbat urtez bertan behera utzita egon ondoren, eta oin berriko urbanizazio bat eraiki zen (Antziola kalea 2-4).

DATU HISTORIKOAK

GARAIA: Garaikidea ( -1868-1940/1999)

BESTE IZENAK: Pablo Schroeder, S.L.; Viuda de Pablo Schroeder

Fabrika 1925ean sortu zuen Erich Schroederrek, diru eta langile alemaniarrekin, Portu auzoan. Bere ekoizpena burdindegiko hainbat produktutan oinarritzen zen (bandak, zerrak, igeltsero-paletak, etab.).

1940. urtean, jabeak, Pablo Schroederrek (aurrekoaren semeak), instalazioak erdigunerago eraman zituen, Antziola auzora, Hernanitik Donostiarako errepide zaharraren ondoan, Aietetik barrena. Puntu horretan, industria-pabiloi berria eraiki zuen errepide horren ertzean ^[30].

Lantegiak bertan jarraitu zuen, aldaketa handirik gabe, 1999 inguruan jarduera behin betiko amaitu zuen arte. Ondoren, ekoizpen industriala Zubiondoko Industrialdera eraman zen, Ereñotzurako errepidean.

[28] HUA. Administratiboa. 2.631-8 esp. (1949).

[29] HUA. Administratiboa. 3.058-11 esp. (1965).

[30] HUA. D-4-9-31.