—gaiak—
HERNANIKO TXAPELKETAK
LEHENA 1979AN
Patxi Odriozolak, Joxe Arrazolak eta Bixente Zubiriak antolatu zuten. Egun bakarrera jokatu zen, Elur-Txorin.
Kantatzen: Joxe Fermin Argiñarena, Antton Garin, Xanxanategi, Tapia eta ni. Ni irten nintzen txapeldun. Bastante bete zen sozidadea.
[Julian Ezeiza “Aterpe”]
Juanjo Uria alkate zela, udalak antolatu zuen, bertsotan aritzen ginenen artean giroa jartzeko. Irekia zen, baina seik bakarrik hartu genuen parte. Baziren beste pare bat Hernanin, baina ez ziren animatu. Ereñozuk bazituen bertsolariak, baina ez zen inor etorri.
Giro oso polita egon zen, agian lehenbizikoa zelako. Elkarteak asko lagundu zuen, berak antolatu zuen dena, eta garai hartan mikrofonoak jartzea sekulakoa zen guretzat!
[Antton Garin]
Jendea bertsotan aritzen zen, oso gutxi, baina bagenekien aritzen zela. Joxe Anjel Tapia, Anttonio Aranburu “Xanxanategi”, Antton Garin, Julian “Aterpe”, Antonio Olano, Tturko, Joxe Fermin Argiñarena...
Azken finean afari bat zen, eta aitzaki horrekin librean kantatu beharrean, arau batzuen barruan kantatu beharra. Eta kito, gero txapela eman baten bati. Horrelako gauza xinplea izan zen, ez gehiago.
[Juanjo Uria]
“Hernanin bertsotan” Zeruko Argiako kronika
Hona hemen Hernaniko Udaletxeak azaroaren hirurako antolatu zuen bertako bertsolarien saioaren berri. Sei gizon ziren kantatzekotan Elurtxorin, baina bat azaldu ez zenez gero (Marraka) bostekin egin behar izan zen saio nagusia: Olano, Garin, Xanxanategi, Tapia eta Aterpe. Gaijartzaile Errazkingo Joxe Argiñarena bertsolaria.
Antton Garinek ekin zion jaialdiari agur hau botaz:
Gabon denori hasi behar da
hemen bertsoa kantatzen
eskerrikasko Elurtxoriri
ongi ai zera portatzen
zuen orduan afaldu deu ta
orain purua erretzen
giro edarra euskaldunentzat
hasi bai zera jarritzen.
Pakea nola lortu galdetu zien Argiñarenak bina bertso kanta zitzaten; Tapiaren bigarren bertsoak honela zion:
Garaia dago oraindik eta
ez gaude hain bildurtuta
gauza txarrak pasa diralako
ez gauden hainbat izututa
pakia hori zer ederra dan
piska piskat pentsatuta
oraindik ere zerbait in leike
bat bestiai lagunduta.
Aterperen lehenengoa honela izan zen:
Mundu honetan danok ibili
behar genuke guk kontuz
jakintsu asko histori billa
hortxen dabil munduz munduz
pake zalea naiz aspalditik
hori gustatzen zait erruz
alkar maiteak izan gaitezen
gu alkar errespetatuz.
Euskara ikasi beharrean, inglesa ikastera doala, eta euskara ikasi nahi duenari bertso hau bota zion Olanok:
Anai bezela euskara nahi dek
gaur hik hemen ikasi
nik erakusterik ez daukat ta
banoa hemendik igesi
ikusten ditut gauzak garbi
gu ez gaituk hor nagusi
hik ikastea gaur hemen ez dek
oso gauza itsusi.
Puntu hau jarri zion Joxe Argiñarenak Xanxanategiri:
Zer moduz zabiltzate
alkate berrikin
Eta Xanxanategik erantzun ziona:
Erantzuna emango dit
segitun nerekin
hori gizon ona zala
lendikan banekin
oi badegu biziko
gaituk Euskal Herrin.
“Parranda joan behar dukanean, andrearekin ala bakarrik gustatzen zaik joatea”, esan zion gaijartzaileak Tapia bertsolariari bi bertso kantatzeko. Begira Tapiak zer esan zuen bigarrenean:
Noizbaite jaio eta
behar baita bizi
ta lotsikan ez dunak
inporta du gutxi
orain behar al didak
hontan erakutsi
zerbait egin nahi badek
andria auro utzi.
Eta jaialdiari bukaera Aterpek eman zion. Gaia: Alperra. Julian Aterpek bigarren bertsoa hau esan zuen:
Oraintxe ere nik esango det
behar dan leku egokin
adiskidiak zer esango zun
lenago ere banekin
gaia horixe jarri didazu
nei egundoko pozakin
langileak e lan egin behar
alper asko dagon tokin.
Bertso hau izan zen hain zuzen, bertsorik onenarentzat zegoen saria eraman zuena.
Eta egia esan behar baldin bada epai mahaia osatzen zutenek oso paretsu juzgatzen zituzten hemen aipatu ditugun azken bi bertsoak; eta hain paretsu ikusten zituztelarik, bertso hauk bota zituzten bi bertsolarien artean beste saio laburra egitea ere pentsatu zuten, baina entzuleek ere eman zuten beroien iritzia txartel batetan eta epai mahaikoek berdintsu ikusten bazituzten ere, ez zen horrelakorik gertatu entzuleen iritziarekin. Hauek Aterperen bertsoen alde jo zuten eta azkenean beste saiorik egin gabe Aterperi eman zitzaion bertsorik onena botatzen zuenarentzat jarria zegoen saria.
Azkenik, zorionak ematea besterik ez da gelditzen. Zorionak bertsolariei, zorionak Aterperi eta zorionak jaialdi hau aurrera ateratzeko lan gehien egin duen gizonari, hau da Joxe Argiñarenari.
Epai mahaia Inazio Mari Zubeldia, Iñaki Aranzadi, Juan Jose Uria eta Tturko-k osatu zuten, eta Tturko aipatu dugunez gero esan behar da bi bertso ederrak eskaini zizkiola Txirrita Haundiari. Egunen batean agertuko ditugu hemen.
Esan behar da ere bertsolari hauek ez ezik, izan zirela Elurtxorin beste batzuk, bakoitzak dozena erdi bat bertso botaz: Lasarte Bertsolariaren semea, Argiñarenaren anaia, Telleria Albisturkoa, e.a.
[Juanjo Uria, Zeruko Argia, 1979-11-25]
BIGARRENA 1980AN
Kuadrilla bera ginen eta Joxe Fermin Argiñarenak irabazi zuen.
[Julian Ezeiza “Aterpe”]
Hurrengo urtean Peña Otañok antolatu zuen. Jende gutxiago etorri zen entzutera, baina guretzat lasaiago. Joxe Mari Arrieta izan zen gai jartzen.
Ondoren etorri zen Usurbilgoekin desafioa. Gu sei bat ginen, eta Usurbildarrek bostekin bota zuten desafioa. Horregatik egin zen kanporaketa bat Zelaian, 1980an, seitik bost aukeratzeko. Oholtza jarri zuten upel artean. Eta seigarrena atera zen Xanxonategi.
[Antton Garin]