—bertsolariak—
IKER ALUSTIZA LASA
1974an Donostiako Antiguan jaioa
Bidaniko aitona zalea zen, eta zaletasuna hortik datorkidala sentitzen dut. Gure aitak eta osabak garai batean bertsolariak kontratatu izan zituzten osabaren etxe azpiko txokoan jarduteko. Aitak askotan kontatzen du kotxe gutxi zirenean Manuel Lasarte ekarri eta etxera eraman zuenekoa eta Uztapide ere behin baino gehiagotan eraman zuela...
SANTO TOMAS LIZEOAN
Donostiako Santo Tomas Lizeoan bertso doinu eta kantu zahar asko ikasi genituen eta zaletu egin nintzen. Gogoan dauzkat eskolara etorritako bertsolariak: Anatx eta Xabier Eguzkitze. Eta Xabier Amurizari elkarrizketa egin genion. Atentzioa piztu zidaten, eta horrek ere bere alea utzi zuen. Joxe Mari Aranalde neukan irakasle, eta bertsoak erabiltzen nituen nota hobeak lortzeko.
Santo Tomas Lizeoan Eguzkitzek ematen zuen bertsolaritza, eta berarekin aritu nintzen lizeoko azken urtean.
TOLOSATIK HERNANIRA
Hitzetik Hortzera hasi zenean, bertan ikusi nuen Tolosako bertso eskolan ikastaro bat zegoela. 17-18 urte nituen, eta hartu eta deitu egin nuen. Autobusean joaten nintzen Tolosara, eta han non topo egin nuen Ibai Esoain, Xabier Sukia, Jexux Mari Irazu...
Tolosan egin nituen nire lehenengo pausoak Mikel Mendizabal, Jokin Sorozabal eta Andoni Egañarekin.
Irazuk esan zidan “eta nolatan Antiguatik Tolosaraino? Gu Hernanin elkartzen gara, nahi izanez gero joan eta probatu”. Hala egin nuen, nire beldurrarekin. Gustuko nuen baina bertsotan egiten ez nekien.
HERNANIKO BERTSO ESKOLA
Lehenengo egunean ez nekien zertara nindoan, zer eskatuko zidaten... Hara iritsi eta lagun talde bat topatu nuen: “hasi egingo gara bertsotan!” eta halaxe egiten genuen. Lehen asteetan joaterako “zer kantatuko dut nik?” kezka hori izaten nuen, eta bertsoren bat goitik behera pentsatuta eramaten nuen, nahikoa kostata. Baina ikusten nuen ez zela etsamina, inork ez zuela negatiboki baloratzen egiten zena, animoa besterik ez zen ematen eta laguntasuna bultzatzen zen batik bat. Geneukan giroak engantxatu ninduen, agian bertsoak baino gehiago.
PISZINARA SALTO
Gutxika beldurra galdu nuen. Gerora kontziente egin naiz zer hanka sartze egiten nituen, zer ostiko ematen nizkion euskarari... baina asko balio izan zidan ikasteko, hiztegia aberasteko, erregistroak... konturatzen nintzen kapitaleko umea nintzela, ezberdintasun hori nabaritzen nuen. Baina piszinara salto egiten nuen. Edozein lekutan kantatzen ausartzen nintzen, hanka-sartze latzak egiten nituen arren. Nik egoera horietan salto egin dut, eta asko ikasi dut.
PLAZARATZEA
Nire lehenengo plaza Eskolarteko Txapelketa izan zen. 18 urterekin, parte hartu nezakeen azken urtean. Azpeitiko kiroldegian kantatu nuen. Gerora pentsatzen dut “aurpegia behar zen han jartzeko, neukan bertso mailarekin!”. Irakaspen handiak jaso nituen, beraz, pozik nago.
Hernaniko bertso kuadrillan aipatzen zen “aizue, hemengo festetarako esan dute bi joateko eta zeinek nahi du?”. Noizbehinka baietz esaten hasi nintzen, eta horrela egin nituen plaza batzuk, auzotako festetan bertso pare bat kantatuz...
Aitor Mendiluze, Joxe Luis Urdangarin, Jexux Mari Irazu edo Unai Agirrerekin joanez gero beti bestelako babes bat izaten zen. Banekien bertsotan nik baino gehiago egiten zutela eta “zergatik ez naiz joango? bidelagun onak ditut” sentitzen nuen.
GARAPENA
Hasieran gauza asko kontrolatu behar dira (zer kantatuko dut eta nola eta nondik ekarriko ditut errimak...) baina gero barneratzen dituzunean atera egiten dira. Heltzen joan ahala, beste patxada bat hartu dut jendaurrean hitz egiteko, plazan egoten ikasi dut, espektatibak ere garbiago nituen... ez naiz oso exigentea izan nire buruarekin.
PUNTAKOEKIN
Azken hiru-lau urtetan Sahararen aldeko saioetan Andoainen punta puntako bertsolariekin kantatu dut: Andoni Egaña, Maialen Lujanbio, Amets Arzallus, Aitor Mendiluze, Anjel Mari Peñagarikano... hori erronka handia da.
Donostiako Aste Nagusian bertso saioak berreskuratu zituzten eta donostiarra izanik haietan ere kantatu dut.
TXAPELKETAK
|
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa |
1995 |
Lehen fasea |
|
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa |
2003 |
Lehen fasea |
|
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa |
2007 |
Lehen fasea |
|
Gipuzkoako Herri Arteko |
1999 |
Parte hartzaile |
Bertso kuadrillak animatuta ematen nuen izena txapelketetan eta plaza bat gehiago egiteko aukera moduan hartzen nituen. Ez nuen sufritzen puntutan neurtzen zen emaitzarekin edo aurrera joatearekin. Prestatu naizenarekin lortu dudana bat dator, orekatuta dago. Konplitzera joaten nintzen, helburua nire buruarekin gustura geratzea izaten zen. Baina kontraesana hor zegoen, ez nuen behar bezala prestatzen, parte hartu dudan txapelketa denetan hilabete lehenago hasi naiz prestatzen. Gezurra esango nuke txapelketarako errimak idazten bi aldiz jarri naizela esango banu. Hori hasieran ongi egon daiteke, baina gero gehiago eman behar da.
2007an Gipuzkoako Txapelketan.
BERTSO IRAKASLE
Garai batean bost bertso eskola eraman nituen aldi berean, eta horri esker segi nuen bertsotan.
Donostia inguruan bertso girorik ez nuen ezagutzen, eta giro hori ni bizi nintzen ingurura eraman nahi nuen. Inoren laguntzarik gabe proiektu txiki bat egin nuen eta proposamena idatzi nion Jakintza ikastolako Guraso Elkarteari. Begi onez hartu zuten eta hasi egin nintzen. Tolosan jasotako fitxa batzuk medio eta Mikel Mendizabalek emandako liburuxka batzuetatik, horrela hasi nintzen, nekienetik. Hurrengo urterako bi talde atera ziren hor.
Lizeo Santo Tomasen Eguzkitzek ematen zuen bertso eskola, eta berak utzi egin zuen eta neronek hartu nuen testigua. Han ere beste bi talde izan nituen.
Antiguan, Bertsozale Elkartea zegoen lekuan, La Sirena etxearen azpian, helduen bertso eskola bat zegoen, Estitxu Arozenarekin biltzen zena. Estitxuk utzi zuen eta ni hasi nintzen.
Langintza horretan oso gustura sentitu naiz. Horrek mantendu dit burua bertsotan. Pentsatzen nuen “zuretzako bertsoari ez diozu denborarik eskaintzen, baina besteekin bai”.
Poza hartu nuen Eskolarteko Txapelketetara Antiguako hainbat seme-alaba joan zirelako, eta sekula pentsatuko ez nukeen jendea bertsotan ikusi nuelako... Eskolarteko finalera ere iritsi ziren batzuk, eta ez diot lorpenari hainbesteko garrantzirik ematen, baina ibilbideari bai: nondik hasi ziren ikusita, nire burua islatuta ikusten nuen, ez zutelako bertso girorik bizi izan, eta nik izan nituen zailtasun eta beldurrak zituzten... eta txapelketan kantatzeko gai izan ziren, eta gerora helduagotan euren artean gauzatxoak antolatu zituzten... “hemen zerbait sortu da” pentsatu nuen. Horrek asko pozten nau, neronek bertsotan egin dudanak baino askoz gehiago.
2001eko Euskal Herriko Txapelketarako
Gipuzkoako Sailkapena (martxoaren 16a Andoain)
Gertakari beraren aurrean sentipen desberdinak dituzue. Zuen herriko prostituzio etxea erre da. Eta horren aurrean Jon Garmendia “Txuria” poztu egin da, Iker Alustiza, berriz, atsekabetu.
J. Garmendia:
Ez zitzaidan gustatzen
lokalan tankera,
eta gaur poztutzeko
izan det aukera.
Nere poza baitoa
barruko aldera,
bertan lanean zeuden
neskatxen artera.
Haiek’e poztu dira
nerekin batera.
I. Alustiza:
Putetxeak bazuen
herri hontan sona
urrutitik lanera
etorriak hona.
Pasatu zaien hori
gero ez da broma!
Zu ezin zera izan
ez pertsona ona,
besteen gaitzarekin
pozten dan gizona.
J. Garmendia:
Bertan lanean zeuden
hainbat neska lerden
ta zurekin ez zeuden
inola ondoen.
Esango dizut berriz,
ni poztu ondoren
lasai esplikatzeko
zer gertatzen hemen:
batzuk sufritu batzuk
goza dezazuen.
I. Alustiza:
Probatu gabe pasa
ditut hainbat urte,
eta probatu gabe
jarraitu nahi nuke.
Agian ez daukate
nahi aina bertute,
baina hortik kanpora
nahi dutela uste,
aukeratzeko aukera
eduki balute.
J. Garmendia:
Sexuan dute batzuk
bere bizioa,
beren nahikundea ta
baita afizioa;
neska gazte tristeek
bere ofizioa,
aizu ez daukat orain
zure desioa.
Aukera al da bada
inposizioa?
I. Alustiza:
Dirua ematen diote
lehendik daukanari,
lortzeko teilatu bat
ta hainbat janari,
baina gero alperrik
hainbeste opari.
Pozik bizi ez direla
nik diet nabari
kalte ez dute egiten
ta poztu ugari.