Saltar al contenido

Título y logo de la página

Ondarea guztiona delako
 
Mostrar/ocultar menú principal de navegación
Bertsoaren haria Hernanin
Estitxu Eizagirre Kerejeta, 2014
 JOSE LUIS LEKUONA “LEXOTI” | PEDRO JOXE MUJIKA BIDEGAIN  “ANATX” | MIGEL AROZAMENA LARRALDE 

 

bertsolariak

PEDRO JOXE MUJIKA BIDEGAIN  “ANATX”

 

1929an jaioa, Aitzola Bordan (Anatx etxe zaharrean)

 

      Aitona, gure amaren aita, Aranazkoa zen, hortik Anatx izena.

      Gure aita (Pedro) aritzen zen bertsotan, harengandik hartu nuen zaletasuna. Etxean bertso zaharrak kantatzen zituen. Aitari ez nizkion ikasi, amonari (Pantxika Rezola) ikasi nizkion bertso zaharrak.

      Nirea afizioa ez, lardaska zikin bat zen, nola izaten den ur zikina? Txapelketa batean Donostian, gogoan hartu nituen bertso mordoxka bat, zortzi-hamar bat bai. Lagunarengana joan nintzen hurrengo egunean, eta han kantatu nituen bezperan ikasitakoak. “Ez ditek milimetro baten okerrik” esan zuen hark.

      Epelen obran ari ginela, Zelaiatarrak ziren elkar hartuak, eta haietan batek esaten zuen: “Markesaren alaba? Oraindik ez diat inor sumatu danak tajuz kantatzen dituenik”. Eta nik kantatzen nituen denak, segidan.

 

 

NIKASIO REZOLA

 

      Nikasio Rezolak (Agin Labururen aitonak) esaten zidan “bazekiat aritzen haizela, arrebari (Maria), belazean lanean ari zaretenean”. Ezkerranean bizi ziren. Bera eta biok aritzen ginen pixka bat lardaskan, eta Xoxokara joaten ginen. Hark kantatu zuen bertso hauxe:

 

Parientiak gerade Joxe

esan liteke lehengusu

hala ikasi genuen eta

ontzat hartu biharkoezu

zerbaitegatik holako elkar

maiteak gera ni ta zu

jendea beida ez balegoke

emango nizuke musu.

 

Xoxoka.

Iturria: Urnietako Udala.

 

      “Oraindik Xoxokan kantatu dan bertsorik ederrena” esan zioten barratikan. Harrek egingo zuen bertsotan gaur bezala eskolarik izan bazen.

 

 

ZEPAIREKIN

 

      Behin aritu nintzen Zepairekin, plazara joanda, Ergobiko festetan. Migel Arozamena eta Zepai ari ziren. Ni Arozamenari aritzen nintzen bertsotan, eta etortzeko keinu egiten zidan. Nik atzera egiten nuen, baina azkenean ekarri naute eta Arozamenak “Hau ere bertsolaria dugu!”, “Ongi etorri! Konponduko gera hemen!” Zepaik.

      Orduan bertsotan aritzen nintzen eta, Zepairekin pixka bat lotsagabetu edo ez dakit zer egin nintzen. Gauza handiak egiteko txiki xamarra nintzela bota zidan. Nik erantzun nion etxean zera esaten zigutela: belarri handiak nituela eta koskortuko nintzela, noski. “Hori bertso hori moldatzeko, bertsolaria duk!” esan omen zion Manuel Matxainek (gai-jartzaileak) Arozamenari.

 

 

ANALFABETOA MAISU

 

      Guk eskolarik batere ez genuen. Ni Arriatsun ibili nintzen sei hilabetean, eta kabi denbora zen eta ez nintzen joan erditan. Juan Batixta eskolan ibilia zen 14 urtera arte, bere laineza hura izaten zuen. Behin Inaxio “Poxta” laguna eta biok juntatu ginen, eta baso erdi bana edatera eliza frenteko tabernara jo genuen. Batixta hori inguratu da eta egin dugu saioa. Egun ona tokatu zitzaidan, eta esan zutenez, paliza eman nion gainera. Kantatu omen zidan “ni bezala eskolan ibili bazina, jakingo zenuen nik adina”. Nik erantzun:

 

Eskola ta eskola

zinanian gazte

beti estudiatzen

hortxe jai ta aste

asko pintatu(d)izunik

ez zazula uste

analfabeto bat gaur

bada zu hainbeste.

 

 

AROZAMENAK BULTZA

 

      Arozamenak esaten zidan “joan hadi bertsotara, hik nik adina egiten duk, eta nik eramango haut, Basarrirengana joan behar diagu”. Haren txofer sartu baitzen Arozamena gaztetan. “Motel, nik ez zeukeat denborarik Basarrirengana-eta joateko, gure etxean bazegok lana” esaten nion.

      Berehala utzi nion bertsotan egiteari. Soldaduska pasa eta obran lanean hasi nintzenean. Gero andregaia ere egin nuen eta horrek ez zuen nahi, “zorretarako nuela” eta nik ere gogo handirik ez... Hala, seko ahaztu zitzaidan, ahaztu.

      Ez zegoen ondo ikusia, mozkorra zen bertsolaria.

 

 

SEMEA BERTSOTAN

 

      Ez naiz gogoratzen semea (Joxe Mari Mujika) behin ere entzutera joan naizenik. Nik berari kontsejurik eman? Ez, ez, eskolan zebilen eta nik zer erakutsiko nion, bada!

      Bertsolari aterako zirenak baziren lehenago ere, eskolak izan balira.

 

 

KINTOEN BAZKARIA

 

      20 urte nituen. Kintoen bazkaria egin genuen, Villabonako Izkina tabernan. Goizean joan, bertan gosaldu, ardoa ere edan eta han asentatu ginen. Intxaustik (Muebles Intxaustikoak) jartzen bazizun espaldan eskua, seguru punturen bat botako zizun. Nik ahal nuena erantzuten nion:

 

        Intxaustik:

Idiazabalgo gaztak

berdinikan ez du

 

        Anatxek:

bera eiten dutenak

eingo dira poztu

alimentua dula

ez dezagun ahaztu

nahiz ta egiten duan

pitilina moztu.

 

      Gizon bat etorri zen, asteasuarra, eta “zer, bertsolariak al zarete?” “Hau mundiala!” (niregatik, lagunek). Berarekin hasi ginen, eta egin genuen saioa, handia: hasteko handian, eta txikian gero. Ondoko mahaian emakume kuadrilla bat zegoen eta umore ederra jarri genuen. “Ni baino hobea zera!” hori esanda bukatu zuen asteasuarrak. Kontuak egitera joan ginen, eta nagusiak ez zigula kobratuko batere. Oraindik ez zuela taberna hark halako betekadarik hartu sekula. Ez zegoen eta aukerarik bertsorik entzuteko!

 

 JOSE LUIS LEKUONA “LEXOTI” | PEDRO JOXE MUJIKA BIDEGAIN  “ANATX” | MIGEL AROZAMENA LARRALDE