Urumea bailaran zehar
1
ARBIZA-PORTUKO
PORTUA
KOKAPENA
UDALERRIA: Hernani; Astigarraga
KOORDENATUAK (U.T.M.): Kokatu gabe
IBAIA: Urumea ibaia
Multzoa Florida auzoan kokatuta dago, Hernaniko Iparraldean eta Astigarragako mugatik gertu. Bertara iristeko herriko erdigunetik Ergobiara doan errepidetik egiten da, Floridako Eremua zeharkatuz.
Multzoa, gaur egun guztiz desagertuta dauden elementu desberdinek osatzen dute.
DESKRIBAPENA
KONTSERBAZIO EGOERA: Desagertuta
BABESA: Babesik gabe
Arbiza Portuko antzinako ibai-portuari buruzko datuak oso urriak dira, eta ezin da ziur zehaztu haren egoera zehatza, toponimoak berak iraun ezean. Kokaleku hori, gutxi gorabehera, “La Urumea” ko industria-instalazio zaharren eta Ergobiako zubiaren artean kokatuko litzateke. Paraje horrek aldaketa handiak izan ditu azken hamarkadetan (ibaia bideratzea, industria-pabiloiak eta duela gutxi AHTaren ibilbidea), eta portuko azpiegitura horren iraganeko testigantza guztiak ezabatu ditu.
Kontuan izan behar da “portu” mota horiek egitura xume batez osatuta egongo liratekeela, egurrezko zutoinen bilbadura bat izango luketela, harri-koskorrez eta lurrez betetako tarteko espazioarekin. Horren gainean taula-zolata egongo litzateke, merkatu-gaiak deskargatzeko eta pisua ezartzeko plataforma horizontal bat izateko.
DATU HISTORIKOAK
GARAIA: Aro Modernoa (...1783/1784...)
BESTE IZENAK: Arbizu Portu
Historikoki, Arbiza Portuko portuaren erreferentzia historikoak oso urriak eta berantiarrak dira (XVIII. mendearen amaiera). Urumea ibaiaren ertzetan zehar kokatutako portu-sare garrantzitsuaren zati zen. Bertara ontziak (alak edo gabarrak) iristen zirenekoa eta ibaia gora nabigagarria zenean. XV-XVI mendeetan ugaritu zen zirkulazioa. Komunikazio-sare arina zen, kostaldea probintziaren barnealdearekin lotzeko aukera ematen zuena, eta, horrela, pertsonen garraioa eta, batez ere, merkaturatzea oso zaila izango zatekeen merkantzia astunen garraioa (burdina, egurra eta beste salgai batzuk) izugarri errazten zen. Trazadura horretan portu batzuk eraiki ziren, oinarrizko azpiegitura batzuekin transakzio horiek bermatzeko (ontziralekuak, biltegiak, pisuak, etab.), karga eta zerga desberdinen kobrantza egiaztatzen zuen lonjarekin (Arbiza Portu, Karapote, Portu, Osiñaga, Ereñotzu, ...).
Ez dakigu ziur bere kudeaketa pribatua edo publikoa izan zen, datu zehatz bakarra XVIII. mende amaierakoa baita. 1783an Hernaniko Udalak Astigarragako Korrejimenduko auzitegiaren aurrean salaketa jarriko du Arbizu-Portu parajearen jabetzari buruz. García de Vicuñak (2011) zehazki aipatzen du Manuel Anzeriak aurkeztutako proposamena, puntu horretan portu berri bat ezartzeko, lonja eta estakadarekin. Ez daukagu horri buruzko erreferentzia berririk, eta, beraz, ez dakigu iniziatiba egiaztatu egin zen eta zein egoeratan.
Arbiza-Portuko portuaren gutxi gorabeherako kokapena
(ITURRIA: Geoeuskadi)