Saltar al contenido

Título y logo de la página

Ondarea guztiona delako
 
Mostrar/ocultar menú principal de navegación
Bertsoaren haria Hernanin
Estitxu Eizagirre Kerejeta, 2014

 

gaiak

1997KO EUSKAL HERRIKO TXAPELKETA

 

 

SAILKAPENA

 

      1. Andoni Egaña: 1.340,0 puntu

      2. Sebastian Lizaso: 1.272,5 puntu

      3. Unai Iturriaga: 1.256,0 puntu

      4. Jexux Mari Irazu: 1.241,5 puntu

      5. Mikel Mendizabal: 1.233,0 puntu

      6. Aritz Lopategi: 1.224,0 puntu

      7. Jon Maia: 1.186,0 puntu

      8. Maialen Lujanbio: 1.183,5 puntu

 

 

BERTSO ESKOLAKOAK SAILKAPENEAN

 

 

      Finalean

            — Jexux Mari Irazu, laugarren

            — Maialen Lujanbio, zortzigarren

      Final-aurrekoetan

            — Aitor Mendiluze

            — Unai Agirre

            — Iñaki Zelaia

            — Jokin Sorozabal

      Azken-laurdenetan

            — Jon Eizmendi

            — Joxe Luis Urdangarin

      Lehen fasean

            — Xabier Legarreta

 

      (Finalean) Ofizioka bertsolari handi batekin tokatu nintzen. Ura edaten hasi zen, basoa hartu eta dardararekin utzi egin behar izan zuen. Niri hark hotzikara sartu zidan, gu zer “ijiji” genbiltzan. Pertsona batek egun batean zer jokatu dezakeenetik begiratuta, guretzat askoz axalekoagoa zen, eta bazegoen beste jende bat basoa hartzeko gauza ez izateko situazioan jartzen zuena. Beranduxeago, bueltan bueltan guri etorri zaiguna. Oroitzapen oso ona daukat, hango jende pilarekin, konpromiso handirik gabe, erraz edo behartu gabe...

[Jexux Mari Irazu]

 

      Aramaion egin nuen lehen saioa Xabier Silveirarekin, eta Beran finalerdikoa. Bederatzigarren geratu nintzen, finaletik pauso bakarrera. Postuaz eta puntuazioaz aparte, jendaurrean plazer gehiena sentitu dudan eguna Berako finalerdia izan da. Gaskako finala (Gipuzkoako Txapelketa 1995) baino kasi emozionanteagoa kantu-kideengatik, Andoni Egaña, Unai Iturriaga, Maialen Lujanbio, Jon Maia eta Loidisaletxe. Frontoiaren burrunbagatik eta egin nuen saioarengatik oroitzapen onena horkoa daukat.

[Iñaki Zelaia]

 

      1995ean Gipuzkoakoa irabaztea sorpresa izan zen, saltoa, eta handik bi urtera Euskal Herriko Txapelketa etorri zen.

      Igorren, finalaurrekoan, Sebastian Lizaso eta Iñaki Murua eta aritu ginen, saio negargarri bat eginez gainera, eta nik bi poto egin nituen asko konturatu gabe. Saio hartatik Sebastian bakarrik pasa zen aurrera. Gerora Sebastianek esaten zuen “hemen egin diagun kaka-pila, hirekin geneukan esperantzarekin!” Nirekin esperantza? “Bai, hik egingo duk gero ere, baina Gipuzkoakoa irabazita eta plazan nola habilen ikusita..”. Lehenengo Euskal Herrikoaz sentsazio hori geratu zitzaidan,” guk ere igual zerbait egitea bagenuen!”.

[Aitor Mendiluze]

 

      Finalaurrekoa Igorren zen. Han kantatzeko mentalizatu egin ginen, eta tope preparatu. Igorren, sei puntuko bertso batean kateatu egin nintzen, eta kosta egin zitzaidan bertsoa bukatzen. Baina ordura arte oso gustura geratu nintzen egindako bertsoekin. Eta tabladutik jaitsi eta jendeak “pattal, e!” esan zidan, ez nire lanagatik bakarrik, saioaz orokorrean. Eta “epa, hauek beste ur batzuk dituk” esan nuen. Orduan konturatu nintzen gure dimentsioz kanpo genbiltzala. Igorren saioaren kontrolik ez genuela eduki. Tabladu gainean giro arraro bat eduki genuen, Lizaso izan zen salbatu zen bakarra. Mendiluze bera bi potorekin, Igor Elortza gaizki, Murua... kartzelan gure artean esaten genuen “nahiko txukun ari gaituk, ez?” eta ez ginen ondo ari.

[Unai Agirre]

 

 

1997-10-11, Tolosa

 

      Zuek aitona-amonak zarete, Igor Elortza aitona eta Unai Agirre amona. Eman dezagun astelehen goiza dela eta txukun-txukun jantzita Tolosako ferira joan da aitona, bazkaltzera itzuliko dela esanez. Goizeko ordu bietan dator etxera, taxian eta bastoia galduta.

 

        U. Agirre:

Nere senarrak badu

hainbeste bertute,

hara zer egin didan

fiatzean truke!

Hola etorriko zanik

gaur ez nuan uste,

Tolosa alde hortan

zer egin dizute?

 

        I. Elortza:

Tolosaldea ez zegon

gaur jenderik barik,

hiru-lau trago ere

hartu dut azkenik;

mozkortu egin naiz eta

ondo ez naiz oraindik,

baina galdetu zazu

zer egin dudan nik.

 

        U. Agirre:

Galtzak ta alkandorak

zeharo zikinak,

zure ibilerak ditut

lehenago jakinak;

bastoia ere ahaztuta

bere ahaleginak,

gauez ahazten zaizkio

herrenak ta minak!

 

        I. Elortza:

Amonak dioena

ez ote dugu lar?

Nahikoa min badauzkat

gerrietan zehar.

Gauero ezin dugu

bada, egin negar,

behin etorri pozik ta

hauek entzun behar!

 

        U. Agirre:

Berak esan duenak

badu garrantzia,

batzutan izaten du

kristoren trantzia.

Ez da harritzekoa

nik dudan letxia,

bihar ni irtengo naiz

zukzaindu etxia.

 

        I. Elortza:

Gauzarik errezena

dugu esatea,

baina ondorengoa

hola izatea.

Leku peligrosoa

Tolosa partea,

ez al dugu onena

batera joatea?

 

        U. Agirre:

Mozkorra izaten da

zahartzaroan kalte,

horrelakoak hobe

nigandik aparte.

Alkohol kirats horrekin

nik ez zaitut maite,

galtzak erantzi eta

sofara joan zaite!

 

        I. Elortza:

Esaten duenakin

nola egin kasu?

Alkoholaren usainak

antza enbarazu.

Bihar nire ondoan

etor zaitez aizu,

probatzen duzunean

gustatuko zaizu.

 

 

1997-11-16, Bera

 

      Iñaki Zelaia ikastetxeko zuzendaria eta Maialen Lujanbio irakasle gaztea zarete. Maialen institutura irakasle sartu zenetik, mutil guztiak txoraturik eta aztoraturik dabiltza.

 

        I. Zelaia:

Eskolan bagenduan

hobetzeko planik,

irakasle berri bat

heldu da jadanik;

badauka lan-gogorik,

badauka afanik,

baina txoramena hain

haundia izanik,

zer erakusten dezun

jakin nahi nuke nik.

 

        M. Lujanbio:

Denetik erakusten

nahi nuke saiatu,

pedagogiaz eta

didaktikaz sartu;

nik hitz egin dezaket

baju edo altu,

txintxo portatu edo

jenioa batu,

baina atraktibo hau

ezin det aldatu.

 

        I. Zelaia:

Gauzak hoberantza jo

behar zuten noizpaiten!

Erakusten du honek

irakurri-idazten,

eta atraktiboai

segi luze eusten;

bazabiltza denetik

bertan erakusten,

nik ere hasi behar det

berriro ikasten.

 

        M. Lujanbio:

Zuk dadukazuna da

aurpegi galanta!

Ikasten hasi nahi du

ta hau da hau marka!

Nik onartuko zaitut

klasean presaka,

abisatuko dizut,

ez zan besteik falta!

Oraindik praktikara

ez gera pasa-ta.

 

        I. Zelaia:

Irakasle gaztea

guztiok tentatzen,

taktika ona dala

ez degu ukatzen.

Lehen ni aritzen nintzan

klaseak banatzen,

ikasleengan guzti hau

onerako izan zen,

latigoa ez zitzaien

gehiegi gustatzen.

 

        M. Lujanbio:

Ni klaseetan ez naiz

pasatu hainbeste,

nahiz ikasleak jardun

gehiagoren eske,

nik ez nien egin nahi

janzte ta biluzte;

kimika ikasterik

ez det asko uste,

baina gorputz atalak

ikasi dituzte.

 

 

1997-11-30, Beasain

 

      Kartzelako gaia: Liburu bat zara, herriko liburutegiko apal batean. Azken hamar urteotan hautsa kentzeko baino ez zaituzte mugitu.

 

        Jexux Mari Irazu:

Ez dakit baino esaten dute

anonimoa naizela,

egia da bai ez zait tokatu

halako suerte itzela;

bi mila urtetan edukia det

bilakaera ustela:

apal zaharraren umela

edota hautsa bestela.

Biblia nauzu ta hementxe nago

lehen idatzia bezela,

eta eskerrak apaiz xaharra

tarteka etortzen dela!

 

Apal batean nola liteke

hainbat urteko bizia?

Nere barruan gordea dago

kristautasunan hazia.

Ondo letuta gordean badet

piparra eta grazia;

baina hau ez da guzia,

bakar nagola auzia;

bibliotekaio gaixuak nauka

baztar batian utzia,

baina halare herriak nauka

ia buruz ikasia.

 

Oso begiko izana nau ni

beti Erroma kuttunak;

herriarengan ipini ditut

oso lezio astunak.

Nere begikin ikusi izan du

sarri pertsona itsunak;

nere orrialde lizunak

ta tartekako hutsunak.

Garai batean gazte asko ta

bakandu zaizkit egunak,

halare ez da hain gaizki bizi

nere beharrik ez dunak.

 

 

1997-12-14, Donostiako Belodromoan

 

      Gabonetako jaiotza bizi bat antolatu dute herri honetan. Zuek jaiotza horretako bi ardi zarete.

      Andoni Egaña eta Maialen Lujanbio:

 

        A. Egaña:

Behin espiritu santuak edo

ume txiki bat ernaldu;

hura gogoan dugu den-denek

herri gutxi batzuk salbu.

Odon Elortzak zinta moztean

hau goiz-goizetik zabaldu;

hemen gertatu zaigunak, aizu,

grazi dexente ez al du?

Oraindik ere gu ikustera

kristorik ez da azaldu.

 

        M. Lujanbio:

Kristorik ez da azaldu, hau da

etsipenezko kolpea;

gure artzaiak erabaki du

gu biok hemen uztea;

gerora apaiz sotanadunak

bendizio bat botea,

kristautasuna da erlijio bat

dogma pozoitsuz betea,

ohore bat da jaiotza hontako

ardi beltza izatea.

 

        A. Egaña:

Ni txuria naiz eta hargatik

ez daukat suerte makala!

Estalpe ondoan kokatu naute

artzaiek nola edo hala.

Horrexegatik daukat halako

belardi eder zabala,

eta zerorrek esan dezunez

zu ardi beltza zerala,

igoal hargatik jarri dizute

belar artifiziala.

 

        M. Lujanbio:

Nahiago nuke loreen ordez

belar piloak banitu!

jaiotza hontan egon beharrak

baditu mila arrisku;

Jesus haurtxoa ere gertutik

ein da zeharo txikitu,

jaiotza bizi honen ideia

ez zait ona iruditu,

erreala egin nahi dute baina

guk ezin degu mugitu.

 

        A. Egaña:

Gure gustoa ahal dala aske

hurreratzea larrera,

zoritxarrean jarri digute

arkume otzan papera.

Gu egizkoak gerala guztiz

egi osoa ote da?

Erregenetan hartuko dugu

kartoizkoaren tankera;

udaletxeko almazenetan

hobeto biziko gera.

 

        M. Lujanbio:

“Udaletxeko almazenetan

hobe geundeke aukeran”

zuk esan dezu, nik hori bera

pentsatua nun haseran.

Ingurutara begiratuta

adizu ze beldur dedan:

Gabon egunez jarri gaituzte

jaiotzako pieza eran

ta Eguberri eguerdirako

artzaiaren kazuelan.

 

 

      Zuen herrien egoerak kezkatzen zaituzten bi adiskide zarete, Sebastian Lizaso euskalduna eta Jexux Mari Irazu irlandarra. Egun hauetan biok Euskal Herrian zabiltzate.

 

        S. Lizaso:

Herrian kezkak elkarrizketa

sortua digu propio,

zerbait konpontzen hasteko badut

zuk hainbeste intentzio;

behin betirako pakea lortu,

ez dut besterik desio;

elkarrizketan egin dezute

Irlandan hainbeste saio,

zuen bideak Euskadirako

ez ote digu balio?

 

        J.M. Irazu:

Adibidea nere herrian

ia ezin argiago:

begiak itsu baldin badaude

orduan dena akabo.

Mahai inguruan eseri dira

ta gauza dago oparo;

mahaian aitzakin Irlanda aldean

pakea da hurbilago,

eta hemen bat ez da mugitzen,

bestea kartzelan dago.

 

        S. Lizaso:

Aste honetan izan ditugu

adibide nabarmenak:

batu nahi gendun kritikatzeko

epaiketaren kondenak,

ta atzo Bilbon biltzeko ginan

abertzalerik gehienak,

baina ametsik ez digu bete

zoritxarrez ondorenak;

esnatu ezkero eteten dira

ametsikan politenak.

 

        J.M. Irazu:

Geronek ere bizitzan degu

urte askotako pena;

Jerry Adams ta Tony Blairekin

nolako aurrerapena!

Batzuk hizketan eta besteek

bota zuten suetena;

zuek ametsak ta esnatzean

desegin omen da dena;

konpromezua behar da hemen

baina alde guztiena.

 

        S. Lizaso:

Aznarrek garbi erakusten du

Franco txiki baten planta;

Mayor Orejak ez entzuteko

belarri pare galanta;

Espainia aldetik prentsak gogorra

gure aurka daukan lata,

baina bidea aurki dezagun

konponezinak lagata,

itxaropena gorde dezagun

oraindik bizi gera-ta.

 

        J.M. Irazu:

Zuek halatsu eta guk ere

borrokatzen urte pranko;

itxaropena ta odol beroa

daramakigu biharko.

Lasaitu zaitez, egoera honek

noizbait hobetu beharko;

gurearekin laster zuentzat

bakea helduko da bapo,

penagarria izateaz gain

lotsagarria dalako.

 

 

      Ekitaldi eta ospakizun jendetsuetan lapurretan aritzen zaren karterista zara. Besteak beste, Sevillako Expo 92an ere ahaleginak egin zenituen. Orain jakin duzu hogeita hamabost mila milioiko zuloa agertu dela.

 

        Maialen Lujanbio:

Ondo dakigu ze izaten dan

gu pobreonon patua:

patriketako txanpon mordoxka

aspaldian agortua.

Karteren bila ibili nintzan,

batzuk ezin ulertua,

eta gertutik gertua

diru mordoxka lortua;

hogeita hamabost kiloko zorra

bat-batean agertua,

ta nik barrenen damu bakar bat:

gehiago ez lapurtua.

 

Ordun Felipe Gonzalez zegon

gaur Aznar dagon antzea,

bere negozio eta proiektu

haundia joan zan hutsea.

Milioi pilo bat auskalo non-da

banketxeetan haizea!

Ni jendearen ertzea

juanda kartera kentzea,

ez da pekatu ta ez espero

jendaurrean damutzea,

ia ekintza on bat’e bada

lapurreri lapurtzea.

 

Asperturikan nola nengoen

pobreziaren kolorez,

lapurretako nere bizitza

hautatu nuen umorez

eta Sevillan politikoak

euki ere parez parez;

gehientsunak irrifarrez,

ni barne umore txarrez.

Hango dirua banatu izan

baligute neurri berez,

Sevillan zuloik ez zan egongo

ta gure patrikan ere ez.