Saltar al contenido

Título y logo de la página

Ondarea guztiona delako
 
Mostrar/ocultar menú principal de navegación
Bertsoaren haria Hernanin
Estitxu Eizagirre Kerejeta, 2014

 

bertsolariak

IÑAKI ZELAIA IRAZUSTA

 

1973an Hernanin jaioa

 

 

      Mekaniko ikasketak egindakoa. Tolosan egiten dut lan, papelerentzako ekipamenduak egiten dituen enpresa batean, 1994tik.

 

 

HASIERAK IKASTOLAN

 

      Gurasoak beti izan ditut bertsozaleak. Herri Irratiko bertso programa asteleheneroko irratsaioa zen gure etxean.

      Lehenengo pausoa ikastolan eman nuen, 11 urte nituela. Irakasle bat etorri zen “bertso eskola moduko bat martxan hasteko asmoa dugu eta zein animatuko litzateke?” galdezka. Ez nekien zalea nintzen edo ez, baina kuriosidade hori sentitzen nuen eta izena eman nuen, etxean ezer esan gabe. Lehenengo urtean don Manuel apaiza genuen irakasle, Mikel Mendizabal hasi zen arte. Guretzat Pablo Joxe Aristorena, Jon Eizmendi eta Jon Odriozola ere laguntza handia izan ziren.

      Handik pare bat urtera, Urumeak bazituen Oarson gela batzuk eta giltza eman ziguten guk nahi genuenean erabiltzeko. Bertan laukote fijo xamarra izaten ginen Joxe Luis Urdangarin, Laxa, Juanjo Usarraga eta ni. Eskolarteko Txapelketak inguratzen zirenean gela hartan sartu eta ahal genuen bezala prestatzen genuen, gure artean. Lagunarte ona osatzen genuen, eta bolada batean ia egunero biltzen ginen.

      Urumeako azken urtean, Eskolarteko Txapelketako azken urtea ere bagenuenez, Anatxek esan zigun udaletxeko taldera joateko (astearteko bilerara).

      Gero Biterin bertso eskola “ofiziala” martxan hasi zen, eta han elkartzen ginen. Hori izan zen hurrengo pausoa.

 

 

ERRELEBOA

 

      Testigu aldaketa bizi izan genuen, Antton Garinek eta Julian Ezeiza “Aterpe”k egiten zituzten saio batzuetan beraiekin batera kantatzen hasi ginen: errondetan, auzoetako festetan (Osinaga, Etxeberri, Santa Barbara).

      Gogoratzen naiz lehenengo festetako saio bat Anatxekin egin izana, Etxeberrikoetan.

 

 

ESKOLARTEKO TXAPELKETAK

 

Euskal Herriko Eskolarteko I. Txapelketa

1989

Finalista (handitan)

Euskal Herriko Eskolarteko Txapelketa

1990

Finalista (handitan)

Euskal Herriko Eskolarteko Txapelketa

1991

Finalista (handitan)

Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa

1986

Finalista (txikitan)

Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa

1987

Txapeldun orde (txikitan)

Gipuzkoako eskolarteko txapelketa

1988

Finalista (handitan)

Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa

1990

Finalista (handitan)

 

 

SARIKETAK

 

Lizardi saria

1987

Finalista

Lizardi saria

1988

Finalista

Lizardi saria

1989

Finalista

Lizardi saria

1990

Finalista

Lizardi saria

1991

Txapeldun

Lizardi saria

1992

Parte hartzaile

Hernaniko Txapelketa

1996

Finalista

Orixe saria

1999

Parte hartzaile

Orixe saria

2001

Finalista

Orixe Saria

2003

Finalista

Orixe saria

2005, 2009, 2011

Parte hartzaile

Orixe saria

2013

Finalista

Osinalde saria

1992

Finalista

Osinalde saria

1993

Finalista

Osinalde saria

1994

Finalista

Xenpelar saria

1987

Parte hartzaile

Xenpelar saria

1989

Finalista

Xenpelar saria

1990

Txapeldun ordea

Xenpelar saria

1991

Finalista

Xenpelar saria

1992

Parte hartzaile

 

      14 urterekin Lizardi Sarian hasi ginen parte hartzen eta 13-15 bertsolari azaltzen ginen. Orain izenematea libre utziz gero, 100 igual apuntatuko lirateke. Urte batean irabaztea tokatu zen eta poz handia hartu genuen. Hainbeste sariketetan parte hartu eta batean txapela lortzea, satisfakzio handia da.

 

 

LEHENENGO SAIOA

 

      Eskolarteko Txapelketa aparte utzita, lehenengo aldiz jendaurrera kantatzera Alegiko elizara joan ginen. Trenean sartu ginen Joxe Luis Urdangarin, Juanjo Usarraga, Laxa eta laurok. Familia bat omen zetorren Ameriketatik eta haientzako meza eta bazkaria omen zen. Urumeako irakasleren baten bitartez esan ziguten joateko. Buruz ikasitako bertso bana kantatu, eta gogoratzen naiz milana duro eman zizkigutela.

      Gainontzekoak herriko saioak izango ziren. Molotoff Festa eta Txalaparta Festa, horiek izango ziren jendaurreko lehenengo saioak.

 

 

PLAZARATZEA

 

      Plazaratu? deitu diguten guztietan. Gehienak herri inguruko plazak izan ditut. Behin 14 urtetik aurrera herriko ekintza guztietatik (festak, egunak, omenaldiak...) deitzen zutenean oso gustura joaten ginen. Herritik kanpora ez gara inoiz gehiegi ibili eta gehientsuena 17-19 urte buelta horretan. Sasoi hartan gazteen saiotarako deitzen ziguten, ondoko herrietatik: Andoainen zela, edo gaztetxetako bazkari eta afarietarako.

      Baina behin 22-23 urtetik aurrera kasualidadezko saioak egin ditut, ezagunen bitartez handik edo hemendik deituta. Herritik kanpora plazak kontatuak izan ditut.

      Bertsolaritza niretzat hobby bat da, denbora librea pasatzeko modua, afizioa.

 

2005eko Bertso Latako jaialdian
Andoni Egaña estu hartzen.

 

 

BELARRIA

 

      Nire belarri txarra ezaguna da, eta txikitan are larriagoa zen. Beti esaten zidaten “belarri txar horrekin, dituzun okurrentziengatik ez balitz”... okurrentziengatik ez balitz, seguraski ez nuen bertso eskolan jarraituko, oso gaizki kantatzen nuelako.

      Gure etxeko lehenengo radiokaseta nigatik erosi zen. Jon Odriozolak eta Pablo Joxe Aristorenak zinta bat grabatu zidaten doinu pila batekin.

      Edade batekin txapelketetan egin genuenarekin, plaza gehiago ez egiteko motibo nagusietako bat, belarria izan da. Nik hori oso argi eduki dut beti.

      Plazan beti beldurrez egon naiz, “zer doinu hartuko dute?”, sei bertsolari librean hasi eta lehenengoak doinu petral xamar bat aukeratuz gero, akabo. Baina nirea nahiko jakina zen eta denek galdetzen zidaten zein doinu hartu nahi nuen.

      Denborarekin, errepikatzearen ondorioz, hobetu egiten da. Baina doinu berri bat ateratzen baldin bada, nik handik hiru txapelketetara erabiltzen dut, jada belarria egindakoan. Txapelketaro bat ikasten saiatzen naiz, batez ere bakarkakoak. Bestela beti berekin arituko nintzateke.

 

 

KANTUKIDEAK

 

      Puntualki, orain elitean dabiltzan gehienekin kantatzea tokatu zait. Hernaniko Bertso Latako jaialdiak hartuta, edo Ereñozukoak edo San Joanetakoak edo Aranokoak... Hortik aparte, Joxe Agirrerekin kantatu dut bertso bazkariren batean, Jokin Sorozabalekin, Lasarteko saio batean Anjel Mari Peñagarikano eta Patxi Etxeberriarekin, Jon Maiarekin bertso afari batean, Jon Enbeitarekin Andoainen jaialdi batean, Sebastian Lizasorekin pare batean, Osinagan Millan Telleriarekin ere bai...

 

 

TXAPELKETAK

 

Gipuzkoako Txapelketa

1991

Kanporaketa

Gipuzkoako Txapelketa

1995

Finalista

Txapelketa Nagusia

1997

Finalaurreak

Gipuzkoako Herri Arteko
Txapelketa

1999

Lehen kanporaketa
(Hernani-Iraulio taldean)

Txapelketa Nagusia

2001

Azken-laurdenak

Gipuzkoako Txapelketa

2003

Final-aurrea

Txapelketa Nagusia

2005

Azken laurdenak

Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa

2007

Finalaurrekoak

Txapelketa Nagusia

2009

Final erdiak

Gipuzkoako Txapelketa

2011

Azken-laurdenak

Txapelketa Nagusia

2013

Azken-laurdenak

 

      Parte hartu genuen aurrenekoa 1991koa izan zen. 18 urterekin, Hondarribiko arrantzaleen kofradian. Jon Eizmendi eta biok ginen Hernanitik, eta Eizmendi pasa zen saio hartatik bigarren fasera. Gustura geratu nintzen egindako saioarekin. Puntu gutxigatik geratu nintzen kanpo.

      Hurrengo Gipuzkoakoan, 1995ekoan, finalean kantatu nuen. Esperientzia polita izan zen. Ondorengo hilabete askoan bertso guztiak buruan izan nituen bueltaka, errepasatzen, “hau egin banu, hura egin banu...”. Ezagutzera emateko txapelketa izan zen, “hau finalean egon zen hori duk”.

      1997ko Euskal Herrikoan oso oroitzapen ona daukat: Aramaion egin nuen lehen saioa Xabier Silveirarekin, eta Beran finalerdia. Jendaurrean plazer gehiena sentitu dudan eguna Berako finalerdia izan zen, frontoiaren burrunbagatik eta egin nuen saioarengatik. Gaskako finala baino kasi emozionanteagoa kantukideengatik, Andoni Egaña, Unai Iturriaga, Maialen Lujanbio, Jon Maia eta Loidisaletxe.

      Bederatzigarren geratu nintzen, finaletik pauso bakarrera. Haritz Lopategi sartu zen finalean zortzigarren, eta zortzi puntuko aldea edo zegoen. Pena hori geratzen da. Aukera hori bizitzan behin izango dut!

 

Eskolarteko Txapelketan
Sebastian Lizasorengandik saria jasotzen.

Argazkia: Argia.

 

 

BERTSO PAPER LEHIAKETAK

 

Arrano Beltza bertso-paper
lehiaketa (Donostia)

1987

Aipamena
(14 urtetik beherakoen mailan)

Gipuzkoako Eskolarteko
Txapelketako bertso idatziak

1986

Aipamena
(12-14 urte artekoen mailan)

Gipuzkoako Eskolarteko
Txapelketako bertso idatziak

1991

Aipamena
(15-18 urte artekoen mailan)

On Manuel Lekuona
bertso-paper lehiaketa

1990

3. saria
(18 urtetik
beherakoen mailan)

 

 

2005-06-12 Hernani, jaialdia

 

      Hernanin hemezortzi baserri soilik omen dira baserritik bizi direnak. Zuek biok baserritarrak zarete, baina egoera ezberdinean zaudete. Zu, Joxe Agirre, beti baserrian bizi izan zara; zu, Iñaki Zelaia, ordea, baserrian jaiotakoa zara, baina egun ez zara handik bizi.

 

        I. Zelaia:

Baserri asko hustuta daude

beste askok lana utzi

lanbide horrek guri ez baitigu

aurpegi onik erakutsi:

prezio danak baju dabiltza

ezin etekinei eutsi;

baserrian dago lana asko

eta negozio gutxi!

 

        J. Agirre:

Arrazoi dezu jarria dago

nahiko jokera tristia

eta nik berriz hortxe daramat

nere denbora guztia;

ni baino askoz listuagua

aterako da gaztia:

bizi izatea gauza bat da ta

sufritutzia bestia.

 

        I. Zelaia:

Sufritzen ari dana joaten da

baserritikan ihesi;

askok diote “Hola ibiltzeak

asko ez baitu merezi”

baina Joxeren kasua orain

argitu nahi det lehenbizi:

inori ez diozu esaten

ondo ez zeranik bizi.

 

        J. Agirre:

Ni juxtu-juxtu ibilitzen naiz

aitortuko det ondradu;

bizitzeko ere izaten dira

munduan hamaika modu

baina nere ustez baserritarrak

oraintxe ia-ia jo du

eta jendeak zer jan behar du

lurrak ematen ez badu?

 

        I. Zelaia:

Lurra ez degu gehiegi lantzen

emanda nago tankera;

horrek ekarri digu baserri

ugariren amaiera.

Kanpoko produkto trasgeniko

hoiekin ezin aurrera...

dauden apurrak hustu baino lehen

konturatuko algera?

 

        J. Agirre:

“Dauden apurrak hustu baino lehen”

orain zuk esan dezunez

benetan ondo hartutzen dizut

neuk hala uste dedanez

kanpotik ere hala moduzko

gauzak etortzen diranez

laster jendeak hasi beharko du

hemen plastikoa janez!