Saltar al contenido

Título y logo de la página

Ondarea guztiona delako
 
Mostrar/ocultar menú principal de navegación
Bertsoaren haria Hernanin
Estitxu Eizagirre Kerejeta, 2014

 

bertsolariak

SAIBURUTARRAK
NIKOLAS LUJANBIO

 

1877an Hernaniko Sahatsain baserrian jaioa

1958an hila

 

 

ARGENTINARA

 

      Lenengo, Emani ko ostatu batean lan egin zuan. Soldaduzka kunplitu ondoan, Amerika’re-kin lilluratuta, Argentina’ra joan zan. Arunzkoan itxasoan nola ibilli ziran, bertsoetan kontatzen du. 1906 edo 1907’gn. urte inguruan joan zan. Mar del Plata’ko Hotel Continental zeritzaionean, sukaldari asi zan. Ta asi ez-ezik, bertan iraun zuan Amerika’n bizi izan zan denbora guzian.

      ...

      Andik onera, etxera alegia, eskutitzero bialtzen zituan bertsoak, asko edo gutxi.

      ...

      Bi aldiz etorri zan andik onera bisitaz. Aurrena, bere anai gazteena, Anjel, esposatu zanean, 1917gn. urtean. Bigarrena, 1930’gn. urte inguruan.

      ...

      Azkenekoz, ta emen betiko gelditzeko, bere anai Juan Jose il da gero etorri zan, 1954’gn. urtearen ondoren, beraz.

[Antonio Zavala, Iru anai bertsolari, Auspoa 73]

 

 

NIKOLASEN JAKIAK

 

      Andik onera zetorrenean, etzuan ollaskorik eta iñolako okelik nai izaten. Ameriketan naikoa jana zala esaten zuan. Fruta, berdura ta olakoxeko gauzak gustatzen zitzaizkan.

      Gari-alea, berriz, gordiñik jaten zuan.

 

Ni Ernani’ko semia naiz ta

euskaldun puru-purua;

jan-eranian eman dirate

aberatsaren gradua,

arkumiari atzia janda

zakurrarentzat burua

eun urtian desio nuke

olako bizi-modua!

 

Olluari’re billatzen diyot

nun daukan puskik onena:

aurria baña askoz obe du

atze aldeko laurdena;

nausiyak ere ematen digu

asko jateko ordena;

eztu gosiak bereala ilko

aukera ori duena.

 

[Antonio Zavala, Iru anai bertsolari, Auspoa 73]

 

 

TXIRRITARI

 

Nere lengusu Jose Manuel,

bertsolarien artzaia,

Ameriketan askok daukagu

zurekin itzegin naia;

Jaun Zerukuak eman dizute

aurten txit urte lasaia,

zer gozo dauden gure Ernani,

Errenteri ta Pasaia!

Mar del Plata’tik aditutzen det

orko sagardo-usaia.

 

Produkto onak omen ditu aurten

Gipuzkoa ortan lurrak,

danak betiak omen dirade

sagar, intxaur eta urrak;

aieri beira pozez zoratzen

aitona bizkar-makurrak,

sagardoz berriz freskatu eta

lasaiturikan ezurrak;

gizon formalak abisatzen dit,

apenas dira gezurrak.

 

Txirritarenak Otañorekin

lenago Xenpelarrenak,

Ameriketan juzgatu diran

bertsolairik ederrenak;

ariyen markak iya jo ditu

gure anaia zarrenak,

Bakallero ta Udarregi’re

ez omen ziran txarrenak,

iñor mendratzen ez det ari nai,

ederrak zerate denak.

 

      Bein baño geiagotan bialdu zizkioten alkarri bertsoak Txirrita ta Nikolasek.

 

        1

Argentina’tik joanda

aurten Donostiya’n

euskaldun bat egon da

udara guztiyan;

bueltan etorri zaigu

ostera ontziyan,

bertsolarien nota

eman dit itz biyan:

Txirritak nola dauzkan

danak bere azpiyan.

 

        2

Txirrita jaiua da

Ernani’ko Latze’n,

eskribitzen ez daki,

oso gutxi letzen;

gaztetan aritzen zan

artua jorratzen,

nunbait etzuen andik

naikua sobratzen,

gero ikasi zuan

arriya labratzen.

 

        3

Esan dedan bezela,

jaio ziñan Latze’n,

Nikolas Lujanbio

berriz Abillats’en;

lengo fuero maitiak

zaizkigu goatzen:

Don Juan Urbieta ere

angua omen zen,

lau probintzi kintatik

libratu ta il zen.

 

        4

Apellidu batekuak

gerade ni ta zu,

aitak anaiak ziran,

semiak lengusu;

zu eskolarik gabe

egin ziñan maisu,

alare denak baño

geiago dakizu,

jendeak argatikan

oinbeste nai dizu.

 

        5

Premiyo bat ekarri

omen du Zarauz’tik,

eta auskalo zenbat

ura ezkeroztik;

sekula eztala izan

orrelako festik,

orrek abildadia

olaxe berez-dik,

beintzat kolejiyotik

ekarriya eztik.

 

        6

Bertsoak jarri ditut

Mar de la Plata’n,

Errenteri aldera

bialtzeko kartan;

arkitzen bazerate

diruaren faltan,

abundantzi aundiya

da Ameriketan,

baforia beteta

sarri or naiz bueltan.

 

[Antonio Zavala, Iru anai bertsolari, Auspoa 73]