El patrimonio de Hernani

Hernaniko industria-ondarea
Urumea bailaran zehar

Miren Garcia Dalmau / Alfredo Moraza Barea, 2020

Hasiera Aurkibidea

2. “La Urumea” irin eta zementu fabrikak | 3. Karapoteko portua | 4. Karapoteko errota

3
KARAPOTEKO
PORTUA

KOKAPENA

UDALERRIA: Hernani

KOORDENATUAK (U.T.M.): x 583953, y 4791305, z 6,08 (gutxi gorabeherako kokapena)

IBAIA: Urumea ibaia; Karapote erreka

Sagastialde auzoan dagoen multzoa da, Hernaniko iparraldeko herenean. Eremura iristeko, herriko erdigunetik Ergobia auzora doan tokiko errepidea hartu behar da, Floridako Poligonoa zeharkatuz.

Multzoa hainbat elementuk osatzen dute, eta gaur egun horietako gehienak erabat desagertuta edo oso eraldatuta daude.

DESKRIBAPENA

KONTSERBAZIO EGOERA: Desagertuta

BABESA: Babesik gabe

Karapoteko antzinako ibai-portuari buruzko datuak oso urriak dira, eta ezin da ziur zehaztu zein den haren kokapen zehatza. Eskura ditugun dokumentu eta datu urriak kontuan hartuta, gutxi gorabehera bere izena duen errekaren bokalean kokatuko litzateke, ezkerraldetik, egungo Landare multzoaren inguruan.

Inguru honek aldaketa handiak izan ditu azken hamarkadetan (ibaia bideratzea, industria-pabiloiak), eta portuko azpiegitura horren iraganeko lekukotasun guztiak ezabatu ditu.

Kontuan izan behar da “portu” mota horiek egitura xume batez osatuta egongo liratekeela, egurrezko zutoinen bilbadura bat izango luketela, harri-koskorrez eta lurrez betetako tarteko espazioarekin. Horren gainean taula-zolata egongo litzateke, merkatu-gaiak deskargatzeko eta pisua ezartzeko plataforma horizontal bat izateko. Alderdi hori dokumentazioak berresten du, haritz-adarrez forratutako estakadura batekin (“guarneziendolas con baras de rrobles para mas firmeza”) eta harri-koskorrez beteta (“gabarras de piedras que traxo y se echaron en la dicha estacadura”).

DATU HISTORIKOAK

GARAIA: Aro Modernoa (...1660/1770...)

BESTE IZENAK: Puerto de Carapote

Historikoki, Karapoteko portuaren erreferentzia historikoak oso urriak eta berantiarrak dira (XVII. mendearen bigarren erdia). Urumea ibaiaren ertzetan zehar kokatutako portu-sare garrantzitsuaren zati zen. Bertara ontziak (alak edo gabarrak) iristen zirenekoa eta ibaia gora nabigagarria zenean. XV-XVI mendeetan ugaritu zen zirkulazioa. Komunikazio-sare arina zen, kostaldea probintziaren barnealdearekin lotzeko aukera ematen zuena, eta, horrela, pertsonen garraioa eta, batez ere, merkaturatzea oso zaila izango zatekeen merkantzia astunen garraioa (burdina, egurra eta beste salgai batzuk) izugarri errazten zen. Trazadura horretan portu batzuk eraiki ziren, oinarrizko azpiegitura batzuekin transakzio horiek bermatzeko (ontziralekuak, biltegiak, pisuak, etab.), karga eta zerga desberdinen kobrantza egiaztatzen zuen lonjarekin (Arbiza Portu, Karapote, Portu, Osiñaga, Ereñotzu, ...).

Urumea ibaian dagoen kudeaketa pribatuko portu bakarrenetakoa izango da. Zehazki, 1669an, XVII. mendearen bigarren erdian, haren jabetza Justiz familia hondarribitarrari lotuta zegoen, hurrengo mendearen hasieran herentzia bidez Mugarrietarren eskuetara igaroz.

García de Vicuñak (2017), jabeen eta errentarien (1660, 1664, 1668, 1682,...) arteko hainbat kontratu jasotzen ditu. Kontratu horien bidez, jabeei portu horren eta lonjaren ustiapena lagatzen zitzaien, erantsitako etxe txiki batekin eta baratze eta ereindako lur batzuekin. Gainera, portu honetan egindako hainbat lan jasotzen ditu, 1669an egindakoa eta 527 errealeko kostua izan zuena nabarmenduz (hesoletarako 18 haritz ebakitzea, haritzezko hagaz forratutako hesolak jartzea “para mas firmeza”, betelanerako harriekin kargatutako 22 gabarra, etab.)^[7].

Azken erreferentzia zehatza Osiñaga eta Karapote portuen arteko paraje batean egurrezko partida bat legez kanpo kargatzeari buruzkoa da ^[8].

[7] GPHA. III/1.212 sorta, 210 orr. (1669.08.25).

[8] HUA. E-7-I-22-3 (1770).