—gaiak—
BERTSO-LATA
HASIERAN, ERREGE EGUNEKO SAIOA
1992an egin genuen lehen Errege eguneko bertso saioa eta 1996an azkena. Ondoren Bertso-Latarekin hasi ginen.
1990eko irailean hasi nintzen Hernaniko Udalean lanean. Euskara Zerbitzua sortzea erabaki zuen garai hartako Udalak (Agustin Ezponda zen alkate eta Koro Etxeberria kulturako zinegotzi). Euskara teknikari lanpostua sortu zuten, baita administrariarena ere (Marian Apezetxea). Alkate eta zinegotzi horiek sentsibilitate handia zuten euskararekiko eta dinamika eta ilusio handia zegoen. Bertsolaritza sustatzea oso gogoan zuten eta harreman estua zuten, gainera, bertso munduan tiraka zebiltzan Juanjo Uria eta horiekin. Joxe Legarreta saria ordurako sortua zuten, eta bertsolaritzaren inguruan ari ziren gauzak antolatu nahian. Bertso-eskolak diruz laguntzea ere garai hartantxe kokatu behar da.
1991ko maiatza-ekainean amaitu zen legegintzaldi hori eta Joxean Rekondok hartu zuen alkatetza. Euskara arloaren ardura, berriz, EAJ-k, Iñaki Eizmendik, zehazki. Lehen egunetik bi helburu jarri zituen: Udal Euskaltegia egitea eta bertso eskola bultzatzea, tartean, saio handi batekin.
Hor hasi ginen Errege eguneko saioa antolatzen.
Bertso-eskola laguntzaile genuen orduan. Udala zen antolatzailea: Kiroldegia erabiltzeko baimenak tramitatu, bertsolariei deitu, tabladua apaindu Sandiusterritik ekarritako lore lehorrekin... Bertso eskolak laguntzen zuen bertsolariak hautatzen, eguna antolatzen, propaganda zabaltzen... Bertsolariak hautatzeko irizpide bat zen haietatik bi hernaniarrak izatea.
Legealdia etorri legealdia joan, kolore batekoak zein bestekoak, modu folklorikoagoan batzuk, euskararen sustapenarekin eta normalizazioarekin lotuago beste batzuek, denek bultzatu dute bertsolaritza Hernaniko Udaletik. Urterik galdu gabe egin da geroztik zita hori (Errege egun, bezpera edo inguruan).
[Malores Etxeberria, Hernaniko Udaleko euskara teknikaria]
1992an zen lehenengoz Errege eguneko saioa, eta Lazkao Txikirekin kantatzeko ohorea izan nuen. Niretzat izugarria izan zen, gainera saioa baino lehenago hamaiketakoa egitera joan ginen, eta berak girotu gintuen. Kiroldegiko frontoian izan zen
[Joxe Luis Urdangarin]
1994an Galarretan antolatu genuen saioa. Andoni Egañaren bertso gogoangarriak tarteko. Egaña kantatzen ari zela, komunetik bueltan edo zetorren emakumea erori da frontoiko eskaileretatik behera estropezu eginda, eta Egañak, aukera ederki aprobetxatuta, harekin eman zion amaiera bertsoari. Entzuleak algaraka eta emakumea, zorionez, onik.
[Malores Etxeberria, Hernaniko Udaleko euskara teknikaria]
1992-01-06 Lehen Errege eguneko saioa.
Joxe Mari Arrieta aritu zen gai jartzen. Eta kantuan: Joxe Miel Iztueta “Lazkao Txiki”, Jon Sarasua, Joxe Mari Mujika “Anatx”, Joxe Luis Urdangarin, Gregorio Larrañaga “Mañukorta” eta Jon Lopategi.
Lazkao Txiki eta Anatx, Aitona bilobak zarete. Joxe Miel urteak aurrera joanda, lanerako gauza ez dela gelditu da. Eta hor ikusi du berak hainbeste aldiz astindutako atxurra erdoia jotzen hasia dela.
Lazkao Txiki:
Ustekabean iragaten da
munduko aldi laburra
eta guk izan degun bizitza
ez zan bizio xamurra
nere iloba hazi da eta
egiten diot agurra
ni zahartu nauk ta orain hartu zak
nik utzitako atxurra.
Anatx:
Zuk utzitako atxurra hor det
erdoiturikan ikusi
aitona entzun zazu, mesedez
arrazoiez nahi det hasi
horrekin lana egitea gaur
nola ez duan merezi
atxurrarekin ezin liteke
ogirikan irabazi.
Lazkao Txiki:
Gazte maite hau atxurrarekin
haserretuta dago aurrez
nik eskainita laister jarri da
bera hartzeko beldurrez
zoritxarrean gure mende hau
beterik dago alperrez
atxurrarekin ezer ez zegok
ta egin gabe ezer ez.
Anatx:
Aizu, aitona ez zaitez jarri
haserre edo berua
atxurra ez da zure ilobak
maite duan jenerua
gure etxean oraindik ere
atera leike gerua
traktoretxo baterosi nahi det
eman zaidazu dirua.
Lazkao Txiki:
Ta aitonari diruan eske
gaztetxoa azkenean
ni horrekintxe aritua naiz
oraindaino bitartean
zuk sobra ezin badezu nola
sobra nik atxur lanean
ta traktorea erosi zazu
zeuk sobratzen dezunean.
Anatx:
Behin behar eta nere aitonan
arrazoia gendun ona
bainan gaur zaila hor atxurrari
atera behar zaiona
barkatu baino esango dizut
orain pentsatzen nagona
kalera noa, geldi zaitezte
atxurra eta aitona.
Lazkao Txiki:
Nere iloba harro xamar hau
zertsu ari zait esaten?
Zuk uste dezun dena ez erraz
baserrietan izaten
txiki izanda haundi nahi horrek
ez du ederki ematen
obispo egiten ere zaila da
apaiza izan baino lehen.
Anatx:
Segitu ere egin beharko
gu zer ginake bestela?
eta aitona zure iloba
aditu ezazu bela
lehen berak zion atxurrarekin
ezer egin ez duela
eta iloba nahi al zenduke
zu izan zeran bezela?
Lazkao Txiki:
Nere gazte honen etorkizuna
nik ikusten det iluna
pena bat daukat nere sasoia
aspaldian dala juna
zuretzat gero etorriko da
ta bildurtu da aitona
atxurra eta pala dirade
gu hondatuko gaituna.
Anatx:
Arrazoi pixkat badu aitonak
ilobatxoa ikusita
gauz berriari orain gazteak
egin nahi dio bixita
harrokerian mintza naiz baina
ez zaitez jarri etsita
berriz atxurra lodituko det
harrokeriak utzita.
1991ko Gipuzkoako bertsolarien txapela Jon Sarasuak irabazi baietz milioi erdi jokatu zuen Joxe Luis Urdangarinek. Orain topatu dira lehen aldiz.
Joxe Luis Urdangarin:
Ez nun espero berarengandik
bainan utzi nau horrela
txapela eskura zedukan eta
hauxen da ume txepela
ez nun egingo apusturikan
egin nuen bezain bela
jakingo banu txapelketetan
tongo egiten duela.
Jon Sarasua:
Nik tongorikan ez nuen egin
ta ez hasi ika-mikan
nik egin nuen denen aurrean
protesta bat bakarrikan
zerorrena da erru guztia
esango det zergatikan
bertsoa eta herri kirola
konfunditzeagatikan.
Joxe Luis Urdangarin:
Baina hala ere jokabidea
ez zait iruitzen justua
hau baiezkuan geratu zan da
luzatu zidan eskua
ta nun arraio daukagu orain
ordun eman zan jokua?
Hurrengo urteko txapelketan nik
Peñan alde apustua.
Jon Sarasua:
Hurrengo baten besteen alde
joka dezakezu lasai
neroni behintzat ez naiz sentitzen
txapela eramateko gai
ta deskuiduan arrisku hori
tokatuko balitz noiznahi
fama gehiegi gauza txarra da
eta neretzat ez dut nahi.
Joxe Luis Urdangarin:
Geroztik hemen egondua naiz
honek zer esango zun zai
pentsatu zazu egindakoaz
ni ez nagoela alai
gizajo batzuk txapelketa hortan
beti izaten degu jai
ta beste batzuk aukera izanda
txapelikan ez dute nahi.
Jon Sarasua:
Nolanahi ere aukera hori
ez zan gauza nabarmena
mentalidade jokozko horrek
ematen dit nahiko pena
saio batean ia edozein
izan liteke aurrena
ahaztu itzazu apustu hoiek
tontolapiko alena!
Egin dezagun kontu lehenengo haurra izatera zoazen neska soltera zarela.
Lazkao Txiki:
Ni hola utzi ninduen hura
gaur zein tokitan ote da?
Ni hemen nabil kuartoan bila
batera eta bestera
inork ez nau nahi ostatuz hartu
noan estalpe batera
gaur bi mila urte Maria juan
ta ibili zan antzera.
Jaio ordua ez dakit noiz dan
dan egunez edo gaba
halaz ta guztiz gaitzerdia da
ondo etorritzen bada
agian izan leike semea
ta izan liteke alaba
nolabait behintzat haziko al det
ondo etorritzen bada.
Nere mutilak leheno bazuen
santuak hainbat maitemin
ta berak nahi zituen guztiak
egin zituen nerekin
zer atsekabe etorri zaidan
bost minutuan atsegin
zakurrarena ein dit mutilak
hanka jaso ta aldegin.
Sevillan euskaldun gazte batzuk atxilotuta izan dituzte. Corcuerak eta Guardia Zibilek txakurrari bota die errua, kotxean atuna omen zeramaten marmitakoa egiteko, eta haren usainean atxilotu omen zituzten. Zer deritzozue?
Jon Sarasua:
A ze failoa egina duten
lau mutil gazteren kontra
nere ustetan Corcuerarenak
gehientsunak daude jota
kulpa zeineri bota behar zaion
asko ez zaie inporta
bi hankakoak failatu eta
lau hankakoari bota!
Joxe Mari Mujika “Anatx”:
Sevilla hortan gertatu dana
ez da asunto txukuna
orain zakurrai errua botaz
dabil Corcuera jauna
harek berezi ez zitulako
bonba zan edo atuna
aitzaki danak onak dirade
kendutzeko euskalduna.
Joxe Luis Urdangarin:
Ta gainera maiz ibiltzen gera
hain egoera larritan
horregatikan hasi nahi nuke
ni Corcuerari erritan
orain Sevillan gertatu dana
ez da gertatzen urritan
atun usaina daukagu nonbait
euskaldunok bakarrikan.
Gregorio “Mañukorta”:
Goseak dagon animaliak
maitatzen ditu hazurrak
ta hoien kulpa botatze hoiek
dirade gauza samurrak
lau euskalduni kulparik gabe
hor egundoko egurrak
ongi pentsatzen jarri ezkero
zeuek zerate txakurrak.
Jon Lopategi:
Euskaldunentzat mesfidantza ta
zakur batekin fedeak
zenbait familik izan zituen
pena ta miserereak
motibo gabe detenitzean
gazte musiko trebeak
holako asko sortuko ditu
Corcueraren legeak.
Lazkao Txiki:
Andaluzian txakurrarekin
dabiltza giza ehizian
hemengotarrei kalte gehiago
egin nahiaren haizian
eta goseak dago txakurra
jatenik eman ezian
aitzaki zeini emango zaio
denak zakurrak baizian.
Jon Sarasua:
Poliziaren lege berrian
guzti hoiek ondo daude
konforme dago PSOE eta
konforme da PNV
ta lege hori egin danetik
gure kalearen jabe
bazpare egon beharko degu
atunik probatu gabe.
Joxe Mari Mujika “Anatx”:
Atuna jan zak baina atunez
ez juan Andaluzira
edo bestela Sevilla hortan
zer gertatu dan begira
lasaitasun bat etorriko zan
gu bizi geran herrira
hoiek etorri ziradenian
hola tratatu balira.
Joxe Luis Urdangarin:
Sevilla aldean beti daukate
registrotarako beta
oain euskaldunon aurka dabiltza
hartua diet arreta
arrain usaian eskusarekin
gaude amorruz beteta
arrandegitan kontuz ibili
laister hor dituzute-ta.
Gregorio “Mañukorta”:
Oin’e Sevillan gertatu zaigu
oso gauza itxusia
batzuentzako egurra dute
askori kendu bizia
zer martxa dagon euskaldunentzat
degu ondo ikusia
nun dadukazute bihotza ta
nun dezute justizia?
Jon Lopategi:
Kolpe haundi bat ematea zen
Corcueraren ustea
irrati eta telebistatik
armatu zuten nahastea
zoritxarrean ez da bakarra
Sevillako albistea
zakurren mende bizi behar hau
ez al da gauza tristea?
Lazkao Txiki:
Hemen’e laister hori egiten
hasiko dira gainera!
Inori ezer galdetu gabe
etxe danetan sarrera
ipinitako lege txar hortaz
baliatzen da Corcuera
esate omen du “hay que revisar
por dentro eta por fuera”.
1996TIK AURRERA BERTSO-LATA
1996tik aurrera, bertso-eskola ere indar handia hartzen ari zen, gogoa eta indarra zuten gauzak egiteko eta aste oso bat antolatzea proposatu ziguten: Bertso-Lata. Diru-laguntza baten truke (galerarik ez egitea ziurtatzeko) aste osoa bertsoaren inguruan.
Udalarentzako proposamen oso egokia zen. Batetik, askoz ere egitarau aberatsagoa proposatzen zuten eta, bestetik, zein egokiago bertso-eskola bera baino horrelako ekitaldiak antolatzeko.
Marian Apezetxeak eta biok gustoz utzi genien erreleboa. Handik aurrera eta gaur egun arte horrela agertzen da karteletan:
Antolatzailea: Bertso-eskola.
Laguntzailea: Hernaniko Udala.
[Malores Etxeberria, Hernaniko Udaleko euskara teknikaria]
Errege eguneko saioa antolatzen hasi eta hiru-lau urtera Iraulio Panttalone Bertso Kabiyak saio hori Bertso-Lata bihurtu zuen. Ondo dago jendeak astearteko bileran bertsotarako aukera edukitzea, eta gure arteko giro eta mugimendu bat egotea, baina horrek ere irteera balbula bat behar zuen, eta herrian ere erakutsi behar zen zer emaitza ematen ari ginen. Egitura guztiari grasa emateko modu bat da Bertso-lata.
[Joxe Luis Urdangarin]
Bertso jaialdia izaten zen Errege egunez eta Urte-Zaharretako Erronda urte amaieran (Ohitura Zaharrak taldearekin). Bi ekitaldi hauei tarteko egunetan beste zeinbat emanaldi erantsiz osatzen da Bertso-Latako egitaraua.
[Gorka Tolosa]
Bertso esperimentua urtero Hernanin
Hernaniko Iraulio Panttalone bertso-kabiak ongi pasatzeko mila era zelebre daudela frogatu du azken hiru urteotan, bertso-lata antolatuz.
Iraulio Panttalone bertso-kabia Hernani aldeko hogei bertsolarik eta hainbat zaletuk osatzen duten lagun kuadrilatxoa da. Gazte edo gazte izandakoak dira guztiak, eta urtero gabonetako astean kalera irteten dute, herria bertsoz zipriztintzera. Horixe da Hernaniko bertso-lata: zazpi egunetan bertsoekin emandako lata edo bertsobredosia.
(...) Oso publiko ezberdinetara iristen diren ekintzak antolatzen dituzte urtero: helduen gustuko den erronda, gazteen saltsan eginiko bertso-afaria, haurren bertso saioa...
Ekitaldi hauek guztiak bertsoekin eginiko esperimentuak dira, imaginazio askoz eta lotsa gutxiz asmaturiko jolasak. Jende ugariren partehartze zuzena eskatzen dute: bertsolaritza lorategi botaniko oso zabala baita, eta belar xilbextre bakoitzak badu bere leku eta funtzioa. Ikusi besterik ez dago zenbat protagonista dituen bertso asteak: bertsolari konsagratuak batetik, baina baita bertso eskolako ikasle hasiberriak ere, edo taberna giroko errondetan trebatutako bertsolariak, baita bat-batean aritzen ez diren arren bertsoak idazteko gai direnak ere, eta batez ere, alprojakerietarako prest dagoen publikoa. Urtetik urtera, oihartzun handiagoa hartzen ari da, eta herritarren artean oso erantzun ona jaso du.
(...) Azter ditzagun bertso-lataren osagaiak: urtero ñabardura ezberdin bat hartzen badute ere, aste horretan zehar egiten diren ekintzak nahiko zehaztuta daude. Izan ere, 3 urtetan errepikatu izanak nortasun eta kutsu berezi bat eman dio ekitaldi bakoitzari. Hargatik, aurtengo bertso astearen inpresioak ixuri dizkizuegu hurrengo lerroetan, bertso-lata tipiko baten adibide izan daitezkeelakoan.
Bertso afari paranoikoa
Betiko 90ak bildu ziren abenduaren 25eko gauean, Langile Ikastolako jangelan. Diskoteka baino gehiago burdel kutsua ematen zuten zelofanez apaindutako argi gorri-berdeek. Egunak eskatzen zuen familia giroan afaldu, eta kuriosoenak mahai gainetako goxokizko pastilak jaten hasi zirenean, argiak itzali ziren. Orduan kandelak piztu, eta argiño dardarti haien pean itzal bihurtu ginen. Isiltasuna nagusitu, eta intimitate zirrara hartan bilduta hasi zen bertso-trama: ipuin paranoiko bat kontatzeari ekin zion Josu Goikoetxeak. Hura zen gidoigilea, haren esku zegoen tramako pertsonaien patua. Ordea, ipuin paranoiko horretako protagonistek tarteka bizia hartzen zuten: Sara, neska xarmant eta maripertxenta, Jon Sarasua bihurtzen zen, eta Jonatan, heroe garaitezina, aldiz, Jon Maia. Bertsolariek ipuineko pertsonaietan sartuta kantatu zuten, idatzitako gidoitik askatu nahian, aurredeterminatuta zuten etorkizuna aldatzeko ahaleginetan.
2002ko afari prehistorikoa:
Unai Iturriaga eta Sustrai Colina bertsotan
eta Josu Goikoetxea trama osatzen.
Asisko Urmenetaren marrazkiekin girotua.
Ipuina, beti bezala, ongi bukatu zen, eta bertso afariak ere ohiko amaiera izan zuen: espontaneoen esku erori zen mikrofonoa, eta dozena bat sasi-bertsolari aritu zen habanerak botatzen.
Bertso-matoia
Bertso-matoiaren ikuspegia Inuzente egun batez: eguerdiko 12etatik arratsaldeko 19:00ak arte jarri naute herriko plazan. Haur, zahar eta gazteak geratzen zaizkit flipatu aurpegiarekin, eta ondoren irripar sinpatiko bat loratzen zaie, nik bere perfil onena islatzea nahi baitute. Baina, begi kritikoa dut nik: estudioko argazki prestatuak ez ezik barrunbeen erradiografiak ere atera ditzaket. Mila koloretako filtroetatik iragazten dut errealitatea, eta halakoa izango da bertsoaren tonua: zuri koipe-emaleak, berde pikanteak, gorri biziak, arrosa pastelak... Arratsaldean 7 haur etorri zaizkit bere aita bizardun eta guzti. Txipa kargatzean flash batek bonbila piztu dit, eta bertso bat abestu diet, ondoren, kartulinan idatziz hauxe errebelatu dut:
Nahiz ta inondik ez den ageri
ipuineko sorgin zaharra
aurreko hauek ez al daukate
zazpi ipotxen irriparra
baso osoan hedatzen dute
bere jolas ta marmarra
desentonatzen dun bakarra da
Edurne Zurin bizarra
Bertso eskolako ikasleen saioa
Txirritak 14 urterekin kantatu omen zuen lehen aldiz jendaurrean. Harats! Bada, Hernaniko bertso eskolako ikasleek 14 urte eta 100 kilo baino gutxiago dute eta dagoeneko bertso saio bat egiteko aukera izan zuten abenduaren 29an. Jende piloa etorri zen ikustera eta urte osoko lana show bihurtu zen: hasi berriek bertsolaritzaren historia proiektatu zuten diapositiba eta antzerki bidez. Bigarren taldeak txapelketaren parodia egin zuen, bertsolari famatuak eta hauen bertsokera karikaturaraino exageratuz. Eta urte gehien daramatzaten bi taldeek, berriz, bertso saioetan ikusten diren ariketei erantzun zieten: emandako lau oini, jarritako bakarkako lanari...
Bertso musikatuak
Koktail berezia izan zen abenduaren 30eko ilunabarrean Bodega tabernan guztiak zoratu zituena. Bertsoa eta musika konbinaturik, kontzertu bat osatu zen Hernaniko eguneroko bizi erritmoa oinarri zuelarik.
Herriko gai ezberdinei bertso sailak idatzi zizkieten Hernaniko bertsolariek: lan eta industria munduari, sagardotegiei, Molotoff Irratiari, bertatik pasako den Abiadura Handiko Trenari, asteburuetako gaugiroari eta abar.
Hitzak doinu bihurtzeko, elkar ia ezagutzen ez zuten herriko musiko eta instrumentuak bildu ziren: bandan jotzen duen bibolin birtuosoa, festaz-festa berbenetan dabiltzan baxua eta gitarra, kafe bohemioetako saxofoia, euskal txalaparta-zalapartaria, eta ordenagailuen ahotsa den organu elektrikoa.
Max-mix hau ostiral arratsaldez gazte jendea poteatzen aritzen den zulo ezkutura eraman eta elementu guztiak kontzertu batean lehertu ziren: estu-estu eginda sartzen zen publikoaren dantza, berotasun eta oihuak, bertsolarien hitz eta ziri neurtuak, eta musikaren askatasun zirrarak.
Urte zaharretako erronda
Dios te salve...
Kantatu du kalez kale beste urte batez Ohitura Zaharra abesbatzak, eta ondoren bertsolariek hartu dute magnetofoia, bat-bateko koplak abesteko.
2004ko Urte Zaharretako erronda.
2005eko Bertso Latako jaialdian
Julian Ezeiza “Aterpe” eta Antton Garin omendu zituen
bertso eskolak Hernanin bertsolaritza
iraunarazten egindako lana gogoan.
Bertso saioa
Urtero bertso saio indartsu batekin bukatzen da bertso-lata. Jaialdi hau da aste osoko ekitaldi nagusia, pastelaren ginda, labelaren zigilua. Telebista eta egunkarietan ohikoena den saio mota izanik, bertara inguratzen da publiko gehiena. Ariketa berriekin esperimentatzen bada ere, Iraulio Panttaloneko kideak betiko jaialdi serio eta formala antolatzeko ere gai badirela frogatzeko unea da.
Zein intxisuk eragiten ditu orduan, ordena hankaz gora jartzen duten ustekabeak? Duela lau urteko saioan, Andoni Egaña eta Unai Agirreri gauez kanposantura joan diren bi lagunen gaia jarri zieten. Egaña itzal beldurgarriez eta kalaberez bertsotan ari zela, publiko arteko emakume bat irristatu, eta abiadarekin eskailera denak jaitsi zituen goitik behera, erdi erorian. Egañak izugarrizko susto aurpegia jarri eta izpiritu bat ziztu bizian pasatzen ikusi zuela abestu zuen.
Aurtengo saioan berriz Iñaki Zelaia eta Aitor Mendiluzek gaztetxeari kantatu zioten. Mendiluzek gaztetxeko hormetako kartelak ere erortzen direla esan, eta une horretan bertan bere atzean zituen bertso-latako 14 kartel erori ziren. Zer ez ote da eroriko hurrengo urteko saioan?
[Estitxu Eizagirre, Argia, 1.702. alea, 1999-0’2-07]
2001-12-29 Hernani jaialdia
Abenduaren 31 gauean jarriko zaituztet, Urte Zahar gauean. Badakizue hor tabernariekin-eta badagoela halako konflikto bat: tragoa pezetetan ordainduko dugu, baina bueltatu eurotan egingo digute. Andoni Egaña, zu tabernaria izango zara. Maialen Lujanbio oraintxe eskatzera joan den mozkorra.
M. Lujanbio:
Larehun ta hogeita bost pezeta
dauzkat patrikan ta kito!
Atera zazu whiski txiki bat,
ron bat ta hiru zurito.
A. Egaña:
Berriro eta mantsugo esan,
aizu, aizu, aizu, aizu!
Lehendikan nahiko folloi badaukat,
erotu egingo nauzu!
M. Lujanbio:
Berriz esango dizut den-dena
ta ez da nere kaltera:
nik bitan esplikatuko dizut
eta zuk bitan atera.
A. Egaña:
Hiru gin-tonik, zazpi Keler ta
hiru zurito xuabe...
Igual gehiegi esatea da
baina bakarrikan zaude.
M. Lujanbio:
Hiru zurito, ron ta whiski bat
eskatu det alafede!
Kubatarikan ez det aipatu,
onartzen det hori ere.
A. Egaña:
Hori da hori zerrenda latza,
ene zenbat buruhauste!
Ispilukoa zerorri zera,
ez zazu edan hainbeste.
M. Lujanbio:
Ispilukoa ni neu naizela
zuk esan ta nik mantendu,
baina begira jartzen naiz eta
nik ainaxe edaten du.
A. Egaña:
Neroni ere jarria nago
ispiluari begira,
eta une batetik bestera
biak eroriko dira.
M. Lujanbio:
Joño, eskerrak eman diazun
ispiluaren abisu!
Atera tragoak neri eta
berak ordainduko dizu.
A. Egaña:
Eskerrik asko, borondatea
baitidazu erakutsi.
Hala joan zaite komunera
ta txiprixtinik ez utzi!
M. Lujanbio:
Ta bitartean nahi baldin ba’zu
zuk barra botilaz bete.
Nahiago det kanbioik ez euki,
atera bukatu arte!
A. Egaña:
Berriro ere nahastu nahi nauzu,
besterik ez gendun falta!
Hala, barrura sartu zaite zeu,
ni kanporantza noa-ta!
2005-12-30, bertso bazkaria, librean
Jexux Mari Irazu:
Fraga ta Aznar, Prestige
ta txapapotea...
Aitor Mendiluze:
harritzekoa al da
lotuta egotea?
Gobernuak izan du
jarrera torpea
ta Galiziko kosta
pozoiez betea
zeini tokatzen zaio
kontu ematea?
Jexus Mari Irazu:
Zenbat eman lezake
Ibarretxen planak?
Aitor Mendiluze:
Emango ote ditu
pentsatzen diranak?
Aurkezteko bederen
nolako afanak!
Baina izango dira
alperreko lanak
bere ingurura biltzen
ez baditu danak.
Jexux Mari Irazu:
Gaia eta doinua
aldatu behinepin
ezin segiko degu
kontu berarekin.
Antzematen zaizue
aurpegikerakin.
Beraz galderatxo bat
nik Aitor zurekin:
zeresan nahi zenuen
prestakuntzarekin?
Aitor Mendiluze:
Zita baten aurreko
lan guztia omen
guk egin degun hori
finala baino lehen
baina bat jakituna
baldin bada hemen
titulo hoi zerorrek
lortuko zenuen;
ondona zuk dakizu
prestakuntza zer den.
Jexux Mari Irazu:
Ba erantzun zuzenik
ez daukat nabarmen
nahiz saiatu nintekeen
kanpo eta barren.
Batzuk pausoa bizi
ta besteak herren;
dena zuk esan dezu
litekeen ondoen
prestakuntza neuk ein nun
finala baino lehen.
Aitor Mendiluze:
Ahalegindu zinela
Irazu argi da
ahalegindu zinela
bertsoen harira;
egunero-egunero
tira eta tira
baina orain galderak
biderkatzen dira:
prestatu zinen baina
norantza begira?
Jexux Mari Irazu:
Txapelketak ametsak
damazki azpira
denak ondo irten ez
tira, tira, tira!
Orain galdezka zatoz
behar dan neurrira
txapelketa ez da dana
egia hori da
ta ni prestatu nintzan
luzera begira.
Aitor Mendiluze:
Saihesbide batetik
joaten da errezen
hala libratzen gera
ahal degunik maizen;
luzera begira ta
bota dezu ozen
baina erantzun egin
nahi det zuzen-zuzen
ondo geratu zaizu
baina gezurra zen.
Jexux Mari Irazu:
Horrelakoa al da
zure imajina?
Batzutan gertatzen da
nahi eta ezina;
zu berriz prestaketan
ez zera hain fina.
Hala’re txapelketa
ederra egina...
Nora helduko zinan
prestatu bazina?
Aitor Mendiluze:
Prestakuntza lanari
ezin egin uko
baina ezin libratu
nahi nuen orduko;
beti harrapatuta
eroen moduko.
Halere izan nintzen
ni BECen lekuko
ta igual prestatu banintz
ez nintzan helduko.
Jexux Mari Irazu:
Bai Aitor bota dezu
arrazoi sakona
baina nik ez dakit ba
ez ote dan broma;
batzuk saiatzen eta
zure zoriona!
Lehen hirugarren, gero
atzera gizona;
nik ere lehenenguan
egin nun ondona.
Aitor Mendiluze:
Jendea postuekin
kezkatan zeharo;
ni berriz lasai-lasai
agian arraro.
Denek aurreratu nahi
ahal baino gehiago
baina postuarena
nigatik akabo:
orain lau urte baino
gustorago nago.
Jexux Mari Irazu:
Ordun ez zaude gaizki
jarraitu hain zuzen;
BECera iritsita
jardun zinan ozen.
Zure lehengo erantzuna
ahalik eta maizen
buruaren barrura
lehen nolatan sartzen?
Ondo geratu zaizu
baina gezurra zen.
Aitor Mendiluze:
Uste al dezu hitzak
oker datozela?
Ba behingoz konbenzitu
egin zaitezela;
uste det aurtengoa
ona izan zela
eta orain dela lau
urte ez bezela
aurten denek dakite
han egon nintzela.
2008-12-27 Hernani, jaialdia
Zuek biok aita-semeak izango zarete, Unai Agirre aita eta Igor Elortza semea; familia musulman bateko aita-semeak. Gaur Igor etxera etorri da, eta aitari Olentzero etxean ikusi nahi duela eskatu dio.
Unai Agirre:
Semia joan zait seko burutik
eta oraintxe akabo!
Nundik gatozen aizu maitia
nik esan dizut lehenago.
Arrautz paria harek jateko
da gutxitxo ta arraro
ta gure etxean horri jartzeko
txorixorikan ez dago.
Igor Elortza:
Aita betiko errietekin
arren ez zazu segitu!
Gizon haundi horren balentriak nik
kalean ditut aditu.
Nahi ez-ta ere etorriko da
eta ez zaitez harritu
dena omen du emateko ta
berak ekarriko ditu!
Unai Agirre:
Kontu berdina dute buruan
bai udara ta bai negu
hartzeko gauzak matte dituzu
hargatik mila erregu...
Etxe txikia da guk deguna
probre ta xume gaude gu
ta Olentzero hona sartzeko
tximinirikan ez degu.
Igor Elortza:
Beti kapritxoz omen nabil ni
eskari eta abusu
ekar ezazu eskilara ta
gorantza eman bi pausu
jo tetxuari ta zulo batzuk
laister egingo dituzu!
Nik Olentzero hartuko dut ta
zuk Ala ikusiko duzu.
Unai Agirre:
Gure semia seme da eta
ez det triste ikusi nahi
Olentzerorik ez dala izango
ez naiz esplikatzeko gai.
Hala nahi ba’zu etorriko da
eta egon zaite lasai!
Opari onak ekartzen ditu
baina ikatza ere bai.
Igor Elortza:
Lehengo egunean gelakide bat
han etorri zen trabeska
ta “Olentzero neure aita dela”
esaten zidan parrezka.
Nik telefonoz deituko diot
ta esango diot “Neska!
Ba zeure aitak izan beharko du
ze nirea behintzat ez da!”
2011-01-06 Hernani, jaialdia
Areto honetan ere ezin da erre.
Amets Arzallus:
Urte berriak jarri baikaitu
lege berrien menean
nik nola esan? Lasaitasun bat
sentitzen dut barrenean
ez dut erretzen beraz berdin zen
lehengo urtean zenean
baina aurten pozik eseritzen naiz
Unairen aldamenean.
Unai Iturriaga:
Niretzat berriz da kriston pena
putada eta tamala
demokrata naiz sortzetik baina
ta onartuko dut hala.
Lehen aipatu dut errepublika
bat hemen sortu behar zala
ta azkenerako atera zaigu
apur bat diktatoriala.
Iker Zubeldia:
Lege berria jarri digute
baina ez dakit zertako.
Beraz akabo afalosteko
hamaika Farias bapo!
Politikoek jarri dituzte
beste behin oztopo pranko
ezin da erre erre beharrekok
erretzen ez direlako.
Asier Azpiroz:
Erretzailea ez degu Azpi
daukat onartu beharra
baina etxean beti usaiakin
jertsia eta txamarra
tabernan beti eztula eta
ondokuaren marmarra.
Pixkat pentsatuz neretzat ez da
lege hau hortaino txarra.
Igor Elortza:
Nahiz ta parrandan neuk ere erre
zigarroa eta zera
onartu behar heldu direnez
guztiak debekatzera.
Kalean kea baino ez dabil
orain ertzetik ertzera
ta aretotara etortzen gara
arnasa lasai hartzera.
Unai Agirre:
Taberna eta tabladuetan
arindu dira arratsak
bertsolarien artean nonbait
honek piztu ditu saltsak.
Ai Zubeldia Zegamakuak
pasa behar ditu latzak!
Ta Iturriagak jango dizkigu
azkazalak ta behatzak!