—bertsolariak—
MAIALEN LUJANBIO ZUGASTI
1976an jaioa Laubidietan
Argazkia: Dani Blanco / Argia.
Arte ederretan lizentziaduna. Bertsolaria afizioz eta ofizioz. Letren bueltan bizi da. Bat-bateko bertsogintza landuz nagusiki, letra idatzietan ere bai tarteka, eta hitzetatik abiatutako bestelako sorkuntza saiakeratan murgilduta.
Ez daukat garbi esateko nola izan zen bertsoekiko lehen harremana, pauso zehatzetan. Gogoratzen naizena da gure bizilagun bat hasia zela bertso eskolan, eta nik uste bertsoa egiteko ahaleginetan lehenengo bera sumatu nuela. Oraindik baldar, asko ez zekiela. Hari sumatu nion jolas bat zela.
ESKOLAN ZIRIKAN
Momentu bertsuan, 11 bat urterekin, ikasgelan hiru lagun hasi ginen elkarri bertso moduko batzuk jartzen: Anjel Telleria, Iñaki Lete eta ni. Auskalo zer ziren, gutxi gora beherako bertso batzuk, elkarri zirikan. Egun batean batek idazten zion beste bati, eta gelaren aurrean kantatzen zuen, hurrengo egunerako beste hark erantzuna ekartzen zuen... horrelako jolas batean sartu ginen. Irakasleak zaletasun hori ikusita, ikastolako bertso eskolan sartzea proposatu zigun.
Astean behin ikastolan bazkaltzen hasi ginen, eta bertsotako lehenengo pausoak hantxe eman genituen, idatziz.
ETXEKO GIROA
Gure etxean ez zegoen bertso giro berezirik. Zaletasun hau azaleratu nuenean, orduan hasi ziren gurasoak niri bertsoaren berri ematen. Gure aitak Txirritaren bertsoak erakutsi zizkidan. Nik ikasitako lehenengotakoak haiek izan ziren. Ni bertsotan hasi izanak eragin zien almazenean zeukatena ateratzea.
URUMEA IKASTOLAKO BERTSO ESKOLA
Hasieran hirurok biltzen ginen, Anjel Telleria, Iñaki Lete eta ni. Beste lagun batzuk tarteka azaldu ziren baina gure edadeko nukleoa gu ginen. Gure lehenengo irakasle egin zuena Gregorio Olasagasti izan zen. Gregoriorekin oso hastapeneko bertsogintza landu genuen. Nik lehenengo irakasletzat Jon Eizmendi dut. Jonekin urte batzuk egin genituen, eta hura izan zen benetako murgiltzea.
ESKOLARTEKO TXAPELKETAK
|
Euskal Herriko Eskolarteko |
1992 |
Finalista (handitan) |
|
Euskal Herriko Eskolarteko Txapelketa |
1990 |
Txapeldun orde (txikitan) |
|
Euskal Herriko Eskolarteko Txapelketa |
1991 |
Finalista (handitan) |
|
Euskal Herriko Eskolarteko Txapelketa |
1994 |
Txapeldun orde (handitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1988 |
Finalista (txikitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1990 |
Taldeka txapeldun Hernaniko |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1991 |
Txapeldun (handitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1992 |
Txapeldun orde (handitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1993 |
Finalista (handitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1994 |
Txapeldun (handitan) |
Lehen saioak ikastoletan egin genituen. Jende aurrerako saltoa emateko saioak ziren, bertsoak buruz ikasita eramaten genituen. Ikastolako jaialditan ere kantatzen genuen.
Eta benetako saltoa, bat-batean, Eskolarteko Txapelketan eman genuen. Lehen aldiz 11-12 urterekin atera nintzen. Hondarribian izan zen lehen saioa eta finalera pasa nintzen. Jokin Sorozabal zen aurkezten. 11-12 urte nituen baina oso kirolzalea nintzen. Niri eman zizkidaten lau oinak ziren: Cubino, Pino, Marino, animo. Badirudi jendea pixka bat izutu egin zela, juxtu neskato bakarra izan eta teorian ezagutu behar ez nituen oin horiek tokatu! Kuriosoa izan zen, ze jende artean grabagailu bat zegoen, Juanjo Uriak eskutan zeukana, eta haien komentarioak eta kezka ere entzunda dauzkat grabazio hartan. Baina ni oso enteratua nengoen kirol munduaz. Eta kantatu nuen:
Karreran lehenengua
zijuan Cubino,
harek lehen atzetikan
zedukala Pino
baina eroi in ziran
bera ta Marino
hala ta guztiz haiei
milaka animo!
Nire lehenengo bertsoa horixe izan zen.
Buelta Españako karreran horixe pasea zen. Hantxe, ziklismoko leziotxoa eman nuen.
SARIKETAK
|
Lizardi saria |
1991 |
Finalista |
|
Lizardi saria |
1992 |
Txapeldun ordea eta |
|
Lizardi saria |
1993 |
Txapeldun ordea |
|
Osinalde saria |
1992 |
Txapeldun eta |
|
Xenpelar saria |
1990 |
Finalista |
|
Xenpelar saria |
1991 |
Finalista eta |
|
Hernaniko Txapelketa |
1996 |
Finalista |
AUTODIDAKTA
Urumea ikastolan bertso eskolara joaten nintzen, normal. Baina Hernaniko bertso eskolara pasatzeko pauso hori kosta egin zitzaidan. Jon Eizmendik zirikatzen gintuen joateko, baina bertigo pixka bat ematen zidan. Han hainbeste ezagutzen ez nuen jende bat zegoen, eta hara joanez gero oso ondo kantatu behar zen! Estutasuna pasatzen nuen eta ez nintzen askotan joaten. Joaten nintzenean ere konbertsazioa ahalik eta gehiena luzatzen saiatzen nintzen, astearte guztia hizketan pasatzeko. Halako autoexigentzia gehiegizko bat nuen, bertso eskolara joan eta kristoren bertsokera egin behar banu bezala. Gerora beste motibo batzuengatik ez naiz astearteko taldera joan izan: astebururo plazan nenbilen, eta joera gutxiago nuen bertso eskolara kantatzera joatekoa. Egin dudana nire kasa egin dut.
LEHENENGO PLAZA
Nire lehenengo plaza potolotzat daukadana 15 urterekin egin nuen eta markatuta geratu zitzaidan. Hondarribian izan zen, martxoak 8ren inguruan. Anjel Mari Peñagarikano, Andoni Egaña, Kristina Mardaras eta ni ginen. Horra joateko deitu zidateneko sentsazioa oso oso gordeta daukat: ez zela posible nik Egañarekin eta Peñarekin kantatzea! Nik zortziko handi bat egiteko kristoren lanak neuzkan! Nola kantatuko nuen bertsolari horiekin? Antolatzaileari esan nion ezetz, ni ez nengoela maila horretan eta beldurra ematen zidala. Grabatuta geratu zitzaidan antolatzaileak eman zidan erantzuna: “aizu, al toro por los cuernos!”. Horrelaxe bota zidan, hor bazaude ba tira! Moztuta utzi nin-
duen. Eta azkenean joan egin nintzen. Sentitzen nuen oso berde nengoela, bertsotan ez nekien kasi, zortziko handi bat egiteko kristoren maniobra egin behar eta Egaña eta Peñarekin kantari. Ez zen naturala. Hondarribiko saio hori ongi atera zen, Hitzetik Hortzera telebista programan eman zuten eta hortik hasi zen nire ibilia.
Argazkia: Dani Blanco / Argia.
ZURRUNBILOA
Saiatzen nintzen plaza handi horiek saihesten, edo behintzat ez asko joaten. Kontziente nintzen hori ez zela nire lekua eta nire maila. Beldurtu xamar nengoen, ez nuen zurrunbilo batean sartu nahi: 15-16 urterekin derrepente herriz herri ibiltzea, saioak eginez gauetan, oso jende helduarekin, eta bertsotan maila juxtu juxtu emanaz (behintzat nire pertzepzioz, gero kanpotik igual korrekto aterako zen, baina nik sufritu egiten nuen oraindik bertso bat egiteko)... Kontuz ibili nintzen hor gehiegi ez sartzeko. Nahiko garai zaila izan zen, ez nuen nahi eskutik aldegitea eta neurriz kanpoko zerbait bihurtzea.
Horri buelta emateko klabea taldea izan zen, bai Euskal Herri mailan sortu zen gazte belaunaldia eta baita Hernaniko bertso eskolako lagun kuadrilla ere.
2011n Legazpiko saioan.
Iturria: http://legazpi.hitza.info
PLAZAZ PLAZA
Lehenengo fase delikatu hori pasa ondoren, gazte talde horrekin plazan benetan murgildu nintzen. Aldi berean nenbilen ikasten eta bertsotan, baina atentzioa gehiago nuen bertsotan jarria. Bertsotan eta plazan ikasten eta bertsolari egiten ari nintzen.
Oso rol jakina konplitu nuen urte askoan, 2001 arte edo. Neskaren papela jokatzea tokatzen zitzaidan, nahiko rol gogorra egiten nuen, erantzulea, lotsagabea... gazteen artean erosoago aritzen nintzen, malguago eta errealagoa zen dena, baina bertsolari helduekin saioan nengoenean eta gazte edo neska bakarra nintzenean, bisualki ere kontraste bat sortzen zen, oso paper jakin bat jokatzera eraman ninduena. Lekua egiten eta nire burua aurkitzen ari nintzen, eta bertsotan ere ikasten, testuinguru horretan ttarraka ttarraka hazten. Bada bertsotan fase bat mundu guztiak pasatzen duena, bertsoarekin enamoramendua bizi duguna. Ni orduan oso apasionatuta nengoen bertsoarekin. Saioa non hara joan, bertsoak ikasi, entzun, grabatu... Momentu hori gaztaro edo hasiera hartan izan zen. Oso polita da, flipatu egiten duzu baten bukaerarekin, bestearen bertsoarekin...
Behin, bertsotan aritzekoak lau ginen, Igor Elortza eta Unai Iturriaga ziren tartean, eta gogoratzen naiz saioaren aurretik Unaik nola esan zuen esplizituki: “Andoni eta Sebastian ez daude, asike ardura guk hartu behar dugu”. Ordura arte Andoni eta Sebastian gabeko saio bat kasi pentsaezina zen, eta ez zen beharrezko guk ardura hartzea. Beste pauso bat izan zen eta pixkanaka gure belaunaldiari, edadez ere tokatu zaio karroari tiratzea, saiotan erreferente nagusiak izatea.
Behin, Ergoien auzoan puntua jarri nion Maialeni. Orduan ere Roldan eta abarrekin korrupzioa furi-furian zegoen:
Egunez ikusi ta
gauean eraman...
hori ez da egiten
bakarrik Zegaman
(hortik aurrera ez dakit, ez zait batere interesatzen).
[Iñaki Aranzadi]
TXAPELKETAK
|
Gipuzkoako Txapelketa |
1995 |
Final-aurreak |
|
Gipuzkoako Herri Arteko |
1999 |
Lehen kanporaketa |
|
Gipuzkoako Txapelketa |
2003 |
Txapelduna |
|
Txapelketa Nagusia |
1997 |
Finalista |
|
Txapelketa Nagusia |
2001 |
Txapeldun ordea |
|
Txapelketa Nagusia |
2005 |
Finalista |
|
Txapelketa Nagusia |
2009 |
Txapelduna |
|
Txapelketa Nagusia |
2013 |
Txapeldun ordea |
2001EKO TXAPELKETA:
BERTSOKERAN BIRAKETA PUNTUA
Erabat izan zen kontzientea, maniobra oso pentsatua egin nuen. Nire barrenean kabitu ezinaren ondorioz etorri zen. Beti rol jakin bat eta beti paper bertsuak interpretatzen ibiltzeaz nekatuta nengoen. 15 urtetatik 20 urtera bizitza ere aldatzen da. Esperientzia asko gertatzen zaizkizun momentua da eta pertsona bezala ere hazten ari zara. Ni ez nintzen 15 urterekin nintzena, baina bertsotan rol bera jokatzen ari nintzen, artistikoki ere ildo beretik jarraitzen nuen... nire bertsokera eta nire izateko modua elkarrengandik gero eta urrunago baleude bezala nabaritzen nuen.
Kasik ez zidaten bakarkako gairik jartzen. Bazirudien ez neukala gauza handirik esateko edo ez zela nire fuertea. Hori ere “aldarrikatu” nahi nuen. Azaldu nahi nuen nire alde sentiberagoa. Nire niaren alde pila bat ez ziren oraindik azaldu bertsotan. Pixkanaka nire ahalegina horiek ateratzen joatea izan zen, hasieran tonu lotsagabe eta umorezkoa baldin baneukan, gerora bestelako tonu batzuei ere toki egitea.
Prozesu oso kontzientea zen. Horren esponente nagusia 2001eko Txapelketa Nagusia izan zen. Eskaparate bezala erabili nuen, hainbeste jende eta espektatiba dagoen tokian zure karta berriak erakusten badituzu eta zure printzipioen deklarazio bat egiten baduzu, hori da plazarik ederrena, proposamen berri hori mundu guztiak azkarren ikusiko duena.
Orain arteko ibilian 2001eko Txapelketa mugarri nagusietakoa da. Prozesu guzti horren plazaratzea izan zelako eta nire ibilbide artistikoan maila aldaketa bat izan zelako. Kristoren oihartzuna izan du nigan, eta hango sentsazioak berdintzea oso zaila da, grabatuta geratu zait.
Maialen Lujanbio Zugasti 2009ko Euskal Herriko Txapela buruan.
2003KO GIPUZKOAKO TXAPELA
Oso lasai nengoen, disfrutatu egin nuen kantatzerakoan... 2001ean intuitu zen posible zela ni egun batean txapeldun izatea. 2003n esperagarria zen. Sorpresa emana zegoen. Txapela lortzea oso pozgarria izan zen, baina niretzat ez zen 2001eko txapelketa bezain garrantzitsua izan. Ez da marka bat nire bidean.
Maialen Lujanbio, txapeldunaren agurra:
Txirrita ez baina orain niretzat
kolpeak ta igurtziak
hainbat jasoko ez dituztenei
muxuak ta goraintziak.
Muxuak bertso eskolakoei
Juanjo Urian bitxiak
honen zati bat ere badute
lagun minek ta etxiak.
Baina behin behar ta omendu behar
gaur emakume guziak
ta bereziki zernahi bidetan
abitu ziren gutxiak
gizarte honek euren ametsen
erdibidean utziak.
2005EKO TXAPELKETA NAGUSIA
BEC guztian gaizki pasa zuen pertsona bakarra ni izango nintzen. Nire kontua izan zen, presioa, eta neronek bakarrik eraikitako sentsazio bat.
Arazoa zen ez nuela lehengoa egin nahi (2001ean egindakoa). Nire buruari jarri nion baldintza, lehen erabilitako doinuak ez nituela erabiliko, eta lehen erabilitako estrategia edo estilo hura, istorioa kontatzekoa, ez nuela erabiliko. Gogor jarri nintzen hor. Ez nintzela ongi ateratzen zitzaizkidan egiteko moduei tiraka ibiliko. Ukatu egin nion hori nire buruari, zail jarri nion. Banekien lehen egindakoa ez nuela errepikatu nahi, baina ez nekien zer egin nahi nuen. Horra nire segurtasun falta denen laburpena. Bilaketa bat izan zen dena. Atera nuen doinu berria ere bai. Baina ez zen atera edo ez nuen asmatu ongi eramaten.
2009KO NAGUSIAN TXAPELDUN
Nire bidean 2009koa ez zen iraultza bat izan. Ardura sentimendua aurretik zetorren zerbait zen. Lorpen hori momentuan gozatu nuen. Gero ez da izan lau urteko estasia. Oso lasai ibili naiz. Nire belaunaldiarekin oso konpartituta bizi izan dut. Nik hala bizi izan dut, ez naiz sentitu figura nabarmendu bat. Gaur egunera arte iritsi banaiz bertsolaritzan, taldeagatik izan da, neurri handi batean. Horrela eraman dut lau urteotan txapela.
[Argia, 2.394. alea 2013-12-08]
SORMEN LANAK
Proposamenak kanpotik etorri izan zaizkit. Niretzat garrantzitsuena urtebetez Berriako zutabegile egindako lana izan zen. Egunero idatzi nuen. Oso ariketa interesgarria izan zen gauzei buruz pentsatzeko, enfokeak lantzeko, hizkuntza, erreferentziak, baliabideak... Geroztik egin ditut lan “literarioak” enkarguz, kantuetako letrak...
ORNITORRINKUS
2005eko txapelketak ez zuen dena txarra izan. Neke horrek eta kabitu ezin horrek “beste zerbaiten” bila eraman ninduen. Beti kanpotik etorritako proposamenei erantzunez aritu ondoren, neronek proposatzeko garaia zela sentitzen nuen. Judith Montero saxo jolearekin batera, bestelako esateko modu eta eduki batzuen bilaketa abiatu genuen, eta bilaketa horretan, Xabier Erkiziarekin batera hirurok “Ornitorrinkus” proiektua gauzatu. Musika esperimentala eta hitzak nahasiz, ahotsak eta soinuak erabiliz, deseraikiz, frogatuz, geure esateko modu bat aurkitzen saiatu ginen. Ornitorrinkoa izan zen lan haren sinbolo eta metafora: sailkatzen asmatu ezin izan zuten animalia.
ERTZ#11 festivalean, Beran Alessandro Bosettirekin eskainitako saio berezian.
Argazkia: Asier Gogortza. Iturria: http://www.flickr.com.
ERTZ#11 festival ean, Donostiako Artelekun eskainitako saio berezian.
Argazkia: Asier Gogortza. Iturria: http://www.flickr.com.
Lan oso garrantzitsua izan zen niretzat. Bertsoetatik aparteko eremuetan ibili nintzen, deserosoak zitzaizkidan lurraldeetara behartu nuen neure burua. Eta askotan zail gertatzen zitzaidan arren, gerora oso emankorra gertatzen zen bide haiek ibiltzea.
“Ornitorrinkusen” haritik etorri dira gerora proiektu desberdin gehiago. Bertsoa eta hitz idatzia abiapuntu izan dutenak denak, baina ez bertsoa bere forma arruntean emana. “Txori Mugariak” (2011n) eta “Hegi, egia, egiak” (2013ko udan) dira horietako bi lan, Xabier Erkiziarekin egin eta irrati performance deitzen ditugunak. Zuzeneko irratsaio-kontzertu-irakurraldi-kantaldi gisakoak dira. Oso aberasgarriak eta aukerakoak letren jira-bueltan askeago lan egiteko.
Sormen lan gehiago ere egin izan ditut: Jon Maia eta Igelaren bandarekin bertso musikatuak, Bertso jazza, Artelekun, Bertsolari filma...
2010-06-13 Ereñozu jaialdia
Hilabete pasatxo da Hernanin zabor-bilketa sistema berria, atez atekoa, jarri zutela. Zer moduz moldatu zara?
Lehen prentsan ta behebarrutan
ze kritika ze atake!
Askok etsirik ez zun hartu nahi
dena geldiarazi arte
baina azkenean ta zorionez
hasi ginen atez ate
baretu eta normaldu gera
gaur ze patxara ze pake!
Askoren esku-keinutxo batek
herri bat alda dezake.
Orain zaborra pilatzen dugu
guk ere zuen modura
bi kubo marroi badauzkagu ta
organikoak barrura
ta plastikoak ta errefusak
nahiz batzutan egin duda
indartsu eta pozik hasi dut
berria den abentura
lana txikia dulako eta
haundia berriz onura.
Denentzat ez zen atsegin izan
ez zen hain ona harrera
segurtasuna galtzea baitzen
abitutako karrera
ez zitekeen beti bezela
dena bota kontainerrera
ohitura aldatze horrek beldurra
eman zigun baina keba!
Bideak gauza ederrak dauzka
ausartzen baldin bagera.
Maialen Lujanbiok ere badarama urte dezente San Antonioko bertso jaialdi honetara etorriz, eta urtero ohitura du San Antoniori bisitatxo bat egitekoa eta kandelak piztekoa. Aurten ere horixe egin du, baina San Antoniok, Jon Maiak, kezka dezente badu; urtero datorkio eta ez du aurrerapen handirik ikusten. Gaur galdezka hasi zaio.
J. Maia:
Beti etortzen zera
aurpegi tristea
aurten ere etortzea
ez da albistea
ezin al dezu bete
urteko eskea?
Edo bizio bat al da
kandela piztea?
M. Lujanbio:
Urtero etorri naiz
zugana gaur arte
bihotzeko kontuek
galduta naukate
ez pentsatu ligatzen
ez dedanik bat’e
baino kandelak aina
irauten didate.
J. Maia:
Hori zure errua
izango da noski
ligea izan dezu
lau, bost, sei zein zazpi
kandelak’e trukoak
batzuk badakizki
jarri afari goxo bat
kandela ta guzti.
M. Lujanbio:
Kandeladun afaia
ze-nolako plana!
Baino santuarekin
daukat nik afana
tranpa ote litzake
Antonio laztana
kandela bat jartzea
itzaltze ez dana?
J. Maia:
Nola galdetu dezun
hain modu eztian
ez dizut erantzungo
era garestian:
ligatu nahi badezu
zuk gaba guztian
jarri zaitez kalean
farola azpian.
M. Lujanbio:
Hainbeste estrategi
truko eta mezu
inoiz exitorik ez
ta ni beti kexu.
Begira nengoela
gaizki ez zaude zu
azkenean zeorrek
jaitsi beharko dezu!
J. Maia:
Baina zure besotaz
ez naiz asko fio
zuk hala nahi badezu
ze erremedio!
Ni jaisteak agian
ez dizu balio
ni jaitsi ta bestia
ezin bada i(g)o.
M. Lujanbio:
San Antonio ere
amante epela
nik ez det bilatuko
lagunik ez bela!
Esaten da bertsotan
txukuna naizela
baina hortan ez nuke nahi
Txirrita bezela.
J. Maia:
Txirrita ez zan heldu
hortan urrutira
ta beste Lujanbiok
ondoren segida
adio Madalena
amante, querida!
Jarraitu sin pecado
baina concebida.
M. Lujanbio:
Hain zuzen ere negon
horretxen desiran
baina ez det kunplitzen
zure jira-biran.
Konpetentzira noa
abailan, segidan
eta ia San Joanek
ze ematen didan!
2003-10-18, Hernani
Andoni Egaña-Maialen Lujanbio. Gaur egunean hainbat aldizkari eta egunkaritan bertsolariak agertzen dira sekulako pila. Gaur egun badirudi bertsolariak intelektualak direla.
A. Egaña:
Bertsolariak intelektualtzat
nolako disparatea!
Izan liteke euskaldunaren
osasunaren kaltea.
Bertsolaria beti izan da
moxkortxio, paketea.
Gaur egunean egunkarien
zutabe pila betea
ta gure lanak izan behar luke
grafitiak egitea.
M. Lujanbio:
Hainbeste ikusi zutabeetan
eta nola ez aztora!
Nik ez dakit dan interesgarri
edo azkenaldiko moda.
Bertsotara’re deus jakin gabe
joaten gera edonora
ta azken finean antzekoa da
idaztearen aproba:
hutsetik sortzen dakigulako
horregatik izango da.
A. Egaña:
Bertsolariak zer pintatzen du?
Hori da nere galdera.
Igual tokia ematen zaio
ospearen arabera.
Hala’re mailak neurtzen jarrita
homologableak gera.
Hortikan gora batzuk badaude
ejenplutzat, hara, bera:
Berrian beti jotzen dut zuzen
bosgarren orrialdera.
M. Lujanbio:
Bueno Andoni ez dakit dedan
hainbeste merezimendu.
Eskertzen dizut baldin badezu
zure lorea mantendu.
Zirika nahia, pentsaraztea
nere idatzien zimendu
baina egunero idazten dunak
nahiz ez meriturik kendu
alperrik gauza asko esateko
arriskua izaten du.
A. Egaña:
Baina hala’re izaten ditut
hura irakurtzeko grinak
artikuloak izaten dira
goxo eta atseginak.
Asko ez dira asko esanda
sekula ez huts eginak
zuri bentaja egiten dizu
han goi parteko izkinak
txarra nolatan ezabatzen dun
kafesnean zipriztinak.
M. Lujanbio:
Zipriztinekin disimulatzen
bada askoz ere nahio.
Egunkarian eta bertsotan
gabiltz kontuen karraio.
Gaur adibidez eingo ditugu
hemen bi ordu ta gehio
eta gustora joango gera
egia da ze arraio!
Zuetan bati bertso txiki bat
geratzen baldin bazaio.
A. Egaña:
Egia da bai bertsolariek
badute bere nibela
denetarako, edonoiztako
erabiliak horrela.
Zoritxarrean izan liteke
muturrik ez dun kordela.
Aizu Maialen sentitu izan dut
pentsatzen ari naizela
bertsolariak gera gu baino
pakean utz gaitzatela!
M. Lujanbio:
Baina pakean utzi gaitzaten
guk behar dugu lagundu
guk behar dugu bistatik ihes
ez gure hitzak txukundu.
Bazter guzitan hortxe gabiltza
plazaz plaza, munduz mundu
bertsolari bat ikusi gabe
ezin pasa bi segundu.
Bazter guztitan ageri danak
ze sinesgarritasun du.
A. Egaña:
Bertsolariak han eta hemen
bertsoakin ez da giro!
Bertsolariak han eta hemen
bertsolariak berriro.
Bertsolariak hitzez pun eta
bertsolaiek lumaz tiro.
Nahiz Audientzia Nazionalik
ez genukeen behar igo
akaso igual izango gara
“juglares sabelotodo”.
M. Lujanbio:
Leheno bertsotan gai izaten zan
mailua, atxurra, pala
akaso behia ernai zegola
gaizki zetorrela txahala...
Leheno bertsotan dena izaten da
etxe-giro gai apala.
Ta derrepente bat sortu gendun
bertsolai intelektuala
ta oain uste dute bere ondorengo
guztiak hala gerala.
A. Egaña:
Batek bidea ireki eta
besteak atzetik pozik
pentsamentuan ez da izaten
hain artalde aproposik.
Bertsolari ta intelektuala
ondo esan dezu kasik
badauka horren itxura eta
ez du falta horren trazik
halare kulpa ez da nerea
Amurizarena baizik.