—bertsolariak—
JON EIZMENDI GOIBURU
1970an jaioa, Portu auzoan
Suertea eduki genuen: Urumea ikastolan ibili ginen denboran bertsolaritza indartu nahi izan zuten eta LHko 7.-8. mailan ikasgai moduan eman ziguten. Majo lagundu ziguten irakasleek (gure bertso maisu Joxemari Gabiria izan zen). Gu gara ikastoletatik ateratako bertsolarien lehen belaunaldia.
Ondoren ikastolan 4-5 bereizi gintuzten, eskola orduz kanpo geure kasa aritzeko. Pablo Joxe Aristorena, Joxe Mari Aizega, Estibaliz Urrestila, Ruth Martin...
ASTEARTETAKO BILERAK
Herrian Xabier Amurizaren ikastarora joandako jendearekin egokitu ginen. Ni ez nintzen Amurizaren ikastaroan izan, gero batu nintzen haiengana. Astean behin biltzen hasiak ziren eta gu ikastolatik haiengana joan ginen. Orduan egin genituen Anatxekin eta beste jende zenbaitekin ezagupenak. 82-83 urtea zen. 11-12 urte izango nituen.
Jon Eizmendik ere, Otañorekin, mutil-kozkorra zela zer jende pila bildu zuen Zinko enean bere bueltan! Eizmendi galtzamotzekin, hura da bertsotan egitea mutil-koxkorrak! Hori etorri zen artista! Bederatzikoa zortziko txikia bezala botatzen zuen, bata bestearen segidan puntua erantsita! Bizkorra harrigarria.
[Joxe Mari Mujika “Anatx”]
Bakailaoa saltzen zuen bat bazen, Kardaberaz kalean. Ezkonduko al nituen galdetu zidaten, Lezon zela elizkizuna eta ea bertsolari pare bat eramango nituen. Nik baietz. Pablo Joxe Aristorena eta Jon Eizmendiri esan nien. Bertso pare bana bota zituzten. Eizmendi puntu hauek bota zituen, gutxi-gorabehera:
Mundu honetan gauzarik ederrenak bi dia:
txerria hiltzen den astia
andrea hartzen den urtia
nik ere hortan noizbait hartuko al det partia.
[Iñaki Aranzadi]
Antiguoko Lurdes Txikin, ezkontza batean ideia hauxe bota zuen: Lasto bat puskatzea erraza da; baina bi-hiru elkarrekin bilduta zaila; horixe da ezkontza.
[Iñaki Aranzadi]
Beste batean perretxikotara eraman ditut Aristorena bi anaiak, Eizmendi... gibelurdin bat ikusi eta “kontuz, gibelurdin bat dagoen tokian gehiago ere badaude, ondo begiratu hemen!” bila jardun ginen. Hurrengo egunean Donostiako Kilometroak jaia ari ziren ematen irratitik, eta Jon Eizmendiren bertsoa:
Gibelurdin bat dagon tokian
beste asko den bezela
euskaldun bat dagoen tokian
gehio bildu gaitezela!
[Iñaki Aranzadi]
Pablo Joxe Aristorena eta Jon Eizmendi.
Argazkia: Argia.
ESKOLARTEKO TXAPELKETAK
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1981 |
|
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1982 |
Txapeldun (txikitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1983 |
Txapeldun (txikitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1984 |
Txapeldun (txikitan) |
|
Gipuzkoako Eskolarteko Txapelketa |
1986 |
Txapeldun ordea (handitan) |
|
Gipuzkoako eskolarteko txapelketa |
1988 |
Finalista (handitan) |
Eskolartekoan 9 puntukoa bota duen bakarrenetakoa da.
SARIKETAK
|
Fernando Amezketarra |
1985 |
|
|
Lizardi saria |
1983 |
Finalista |
|
Lizardi saria |
1984 |
Finalista |
|
Lizardi saria |
1985 |
Finalista |
|
Lizardi saria |
1986 |
Finalista |
|
Lizardi saria |
1987 |
Txapeldun ordea |
|
Lizardi saria |
1990 |
Txapeldun |
|
Xenpelar saria |
1983 |
3. |
|
Xenpelar saria |
1984 |
Finalista |
|
Xenpelar saria |
1985 |
Finalista |
PLAZAK
Batez ere taldean deitzen ziguten batetik bestera joateko. Talde horretan ginen, batez ere Arrasateko Almen ikastolatik etorritako laukote bat (Sarasuatarrak, Danel Goikolea, Arantzazu Loidi, Felix Iñurrategi, Jon Iñaki Izarzelaia), inguru honetatik Pablo Joxe Aristorena, Joxemari Mujika “Anatx” eta hirurok, Xabier Euzkitze, Usurbilgo Joxemari Izeta... Horrela ibili ginen lauzpabost urtez, poliki, hango eta hemengo plazatan. Oiartzun aldetik asko deitzen ziguten, Bizkaira pixka bat iritsi ginen eta Iparraldera noiz edo noiz ere bai. 82tik 86ra edo iraungo zuen bolada hark. Gure hasiera hartan, orduan gehien ibiltzen zirenekin tokatu ginen: Imanol Lazkano, Jon Lopategi, Millan Telleria, Anjel Mari Peñagarikano. Baita ere Lertxundi, Otaño...
17 URTEREKIN
Ume denboran bertsoa oso oso gertutik bizi nuen, baina nerabezaroan sartzean, ume aroko gauzak atzean uztean, buruan gauza berriak sortzen hasten dira, beste kezka batzuk, galdera berriak... beharbada galdera horiek bertsoa egiteko moduan txertatu nahi nituen, estilo baten bila ibili nintzen, behar bada kontzienteki, estilo propio bat landu nahi izan nuen, galdera asko nituen, erantzun gutxi... kezka horiek bertsotan transmititzeko gogoa nuen, baina zailtasuna ere bai. Esaten zuten halako “batxe aldi batean” nenbilela. Ordurako plazetan poliki ibiltzen nintzen, gero deiak bakantzen joan ziren eta harrezkero ezin izan dut lehengo trena berriz hartu. Esango nuke 17 urteez geroztik plazatan halako ibilera handirik ez dudala egin, oso plaza gutxi zanpatu dudala.
BERTSOA BETI BURUAN
Jarraitu nuen, bai, zaleturik eta neure kasa lantzen urte askoan ibili naiz. Nire moduan, bertsozaletasuna bero mantentzen saiatu naiz, erreflexuak ez galtzeko. Nire kabuz irakurriz, besteek botatakoa jarraituz... Bertso txispa hori nire bizitzan toki handia hartu duen afizioa izan da. Bertsoa beti buruan ibili dut: garai batean ikasitako bertsoak berriz buruan erabiliz, pixka bat horien inguruan pentsatzen jardunaz, bertso liburuak patxadaz hartu eta buruan irauliz...
TXAPELKETAK
|
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa |
1991 |
Kanporaketak |
|
Gipuzkoako Bertsolari Txapelketa |
1995 |
Finalaurrekoak |
|
Euskal Herriko Txapelketa |
1997 |
Azken-laurdenak |
ESTILOA
Asko edan dugu bertso zaharretatik. Bertso zaharrak gure belarri barruan nolabaiteko oihartzunak izan ditu eta nolabaiteko gure ametsa izan da oihartzun horri jarraipen bat ematen asmatzea. Ez da erraza, bat-batean ari garelako.
1995eko Gipuzkoako Txapelketa (Apirilak 29, Urnieta)
Gaia: Gauzak ondo lotuta uzteko asmoz, hiltzen zarenean zure gorputzari zer egin bertsoz idaztera zoaz.
Badakit edozein orduz
gertatu dakidakeela,
jaio guztiak hiltzea zor du
legeak dion bezela.
Etxetik hurbil baratz bat dugu
nahiko terreno ospela,
nere errautsak udazken arte
kajan gorde ditzatela,
gero han bertan barreiatzeko
haizeak narabilela.
Joan beharrean gaude guztiok
jarria dagon bidetik
eta laguntza hel dakigula
amaieraren beretik.
Nik famili bat utzi beharko det
beraien eskumenetik
eta nahiz ta ni berak ez nauten
izango aldamenetik,
baratz hortantxe lagunduko’iet
nere biharamonetik.
1990-04-07 Hernani, jaialdia
Objetua: Jeringila bat.
Gaur e(re) berriz zein ez da izango
drogaditoen kupiran?
Sobredosisak hildakoak e(re)
edo eroriak SIDAn,
gaur la(run)batean bostak aldera
zoazte Hernanitik jiran,
hainbeste gazte ikusiko da
kale ertzean segiran,
ezin asmatu bizirik hiltzen
edo hilak piztu diran.
Jeringilak e(re) gaitzaz batera
zenbat utzi ditun larri...
Ospitaleko argi urdinaz
itsuak eta elbarri,
baina hala ere gorputza nekez
oraindik gehio(re)n egarri,
gure heroinak bere eskutik
jaso ditu beldurgarri,
harek aspaldi e(ra)mandakoak
berriz ez zitun ekarri.
Hirugarrena kantatzea(re)kin
nik behar nuke bukatu,
nahiz ta honetaz bat hitzegiten
ezin den be(reha)la nekatu,
zuek guziok badakizute
osasuna(re)kin jokatu,
lehenago hortan sartutakoak
ez bitez berriz drogatu,
eta zaudeten gazte maiteak
ez zazutela probatu.
1995-01-06 Hernani, jaialdia
Hi, Xebastian Lizaso, esploradorea haiz eta hi, Eizmendi, kanibala. Afrikako lurrak esploratzera joan eta kanibalaren pertzan bukatu duk.
Lizaso:
Nere intentzioak
ziran nabarmenak,
baina ezin domatu
nik honen kemenak.
Asko dira oraindik
hau ez dakitenak:
jangarriak ez dira
animali denak.
Eizmendi:
Gizon jakia ere
oso det graziko,
horrelako piezarik
noiz zan ikusiko!
Bertatik alde egiten
ez diot utziko,
nahiko jakia badet
nik negu guziko.
Lizaso:
Aspaldi heldu nintzan
zuen parajera,
ta galdu dutxatzeko
lehen nuen aukera.
Garbitu gabe sartu
zuk zure pertzera,
hasi hanketatikan,
aspertuko zera!
Eizmendi:
Pertza txikiak kasi
egin du enbazu,
oso lodia zaude
hala dirudizu.
Behetik eman nahi diot
ahal baldin bada su,
metxerorik ez det ta
puru hoi ekazu.
Lizaso:
Ni ohartu berri naiz
beronek esanda,
egin beharko diot
neronek demanda.
Sua pizteko ere
gero omen txanda,
Bizkaiko txerriana
selban pasako da.
Eizmendi:
Laster egosiko det
honi su emanik,
jateko esperantza
behintzat badaukat nik.
Holako lodi eta
zabala izanik,
gizenak apartatzen
ez daukagu lanik.
Lizaso:
Ni kolpetik jatea
zuretzat kalteko,
nola tribu guztia
ez dezun beteko.
Armak ere badauzkat
ehizera joateko,
neuk ekarriko dizut
nahikoa jateko.
Eizmendi:
Holako ehiz onikan
noiz zan bereziko?
Tribu honek ez al zun
hainbat mereziko?
Esan dizut, ez dezu
hortik ihesiko,
zure hezur askorik
ez dut ikusiko.
Lizaso:
Kanibal honek ez du
normalan itxurik,
sua pizteko ere
ez baitu bururik;
ez metxero, ez poxpolo,
ez daduka surik,
euria hasi du-ta
ez dut arriskurik.
Eizmendi:
Lehenago Bizkaikoa
aipatu duela,
orain jarraitu nahi det
nik lehengo nobela,
eta esango dizut
Lizaso honela:
bizarrez sutuko det
txerria bezela.